لیست چیزهایی که برای مهاجرت به آنها نیاز داری!

زندگی را سخت بگیریم!

این غزل زیبا از حافظ را همه باید خوانده یا شنیده‌ باشیم که:

دوش با من گفت پنهان کاردانی تیزهوش

وز شما پنهان نشاید کرد سِرِّ مِی فروش

گفت آسان گیر بر خود کارها کز رویِ طبع

سخت می‌گردد جهان بر مردمانِ سخت‌کوش

گاهی این تصور که جهان، بر مردمان سخت‌کوش سخت می‌گیرد، به اشتباه بعضی از ما را به این نتیجه می‌رساند که نباید امور دنیا را جدی گرفت! “زندگی را سخت نگیریم” بدان معنا نیست که به مقدمات و الزاماتِ زیربنایی آن بی توجه باشیم. اتفاقاً در مبانی و اصول زندگی، از جمله در موضوعِ مهاجرت، اگر شل بگیریم، سفت خواهیم خورد!

برای اندیشیدن، محاسبه کردن، علاقه‌مند شدن، تصمیم گرفتن، و اقدام کردن برای مهاجرت، می‌توانم آن را به تولد یک انسان، یا شروعِ یک زندگی تشبیه کنم. ما به کسانی که بی‌اندیشه، بی‌محاسبه، و به شکل ناخواسته، وسیلۀ تولد یک انسان می‌شوند، انتقاد می‌کنیم، زیرا باور داریم که این تصمیم، یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین تصمیماتی است که دو فرد بالغ، ممکن است در زندگی، برای خلق یک انسان دیگر، به آن دست بزنند. مهاجرت، خواه برای خود به عنوان یک فرد، یا خانواده خود، شامل همسر و فرزند(ان)، به‌عنوان گروه، همین ویژگی را دارد. مهاجرت را به «تولد» تشبیه می‌کنم که به اراده خود و یا به ارادۀ پدر و مادر خود، دوباره در جهانی دیگر زاده می‌شوی. جهانی که خیلی از تو دور است و خیلی با جهانی که بوده‌ای تفاوت دارد و تو مسئولیت آن را داری که در انتخابِ تولد در آن جهان، اندیشناک، مراقب، و جدی باشی. تصمیم به مهاجرت، جزو همان موضوعاتی است که باید زندگی را سخت بگیریم.

از هستی شروع ‌کنیم

همان‌طور که در پیشگفتار مقاله گفتم برای ریختن طرح تازه‌ای برای زندگی، یا تولدی دوباره، باید دست کم به 7 پایه و بنیان هر زندگی نگاه کنیم و تکلیف خود را با آن‌ها روشن کنیم: معنای هستی؛ معنای آگاهی و ذهن؛ معنای ماهیت و خود؛ معنای اخلاق؛ معنای زیبایی؛ معنای مسئولیت شخصی و آزادی؛ و معنای جامعه و دولت. حالا در اولین مقاله از مجموعۀ «فهرست لوازم مهاجرت»، از «هستی» شروع می‌کنیم.

«هستی»، مفهومی پیچیده و عمیق است که بر بسیاری از جنبه‌های ذهن و باورهای ما تأثیر می‌گذارد. این یک مفهوم اساسی برای فهمِ جهان، و برای کشف جایگاه ما در جهان است. هستی‌شناسی شاخه‌ای از فلسفه است که به ماهیت هستی می‌پردازد و برای مثال می‌پرسد: «ماهیت وجود چیست»؟ از زاویه توجه و پاسخ به این سوال، مقاله ما، در دلِ یک مبحث فلسفی تنظیم و ارایه می‌شود. 

هستی در اینجا به معنی «وجود» از بابت خودِ وجود است: به معنی جهان و دنیایی نیست که بیرون از من وجود دارد! تا من به دنیا نیامده بودم، هست نبودم و نیز هستی نداشتم! اینجا می‌توانم از دو مفهوم بگویم: “تا من به دنیا نیامده بودم، هست نبودم” و “تا من به دنیا نیامده بودم، هستی نداشتم“. گمان نمی‌کنیم این دو گزاره، یک چیز هستند زیرا هست بودن با هستی داشتن متفاوت است!

در این اندازه، ناگزیریم که در حد مقدمات، وارد مباحث فلسفی و تحلیل زبان شویم. وقتی «من»، به عنوان انسان به دنیا می‌آید، «وجود» پیدا می‌کند؛ از «نیست بودن» وارد «هست بودن» می‌شود، در حالی‌که «هست بودن» معادل «هستی داشتن» نیست.

وقتی صحبت از «هست بودن» می‌کنم، به این معنی است که من وجود نداشتم و حالا وجود دارم. اما این «وجود» به معنی بودن یا being است. مثل اینکه پیکرتراشی، توده سنگ بزرگی در کوه انتخاب کند و آن را بتراشد و به تندیسی زیبا از یک انسان تبدیل کند. بدونِ اقدامِ پیکرتراش، آن مجسمه، وجود نداشت اما حالا وجود دارد: نیست بود و اکنون هست است … یعنی در وضعیتِ «نیست بودن» قرار داشت و اکنون وارد وضعیتِ «هست بودن» شده است.

این وضعیت برای انسان هم پیش می‌آید. انسان تا پیش از آفرینش، در وضعیت «نیست بودن» است، اما پس از شکل انسانی به خود گرفتن در شکم مادر و پس از به دنیا آمدن، وارد وضعیتِ «هست بودن» می‌شود. شاید اینجا دوست دارید بدانید «هستی داشتن» چیست و چه تفاوتی با «هست بودن» دارد؟