چگونه میتوانیم از علم آیندهپژوهی، برای ساختن آینده خود استفاده کنیم؟
شاید تاکنون بارها اصطلاحِ «کارراهه» را شنیده باشید. در رشتههای دانشگاهی که با «مدیریت» تناسب دارند دانشجویان بارها با این اصطلاح مواجه و آشنا شدهاند. ممکن است شما هم جزو این گروه از دانشجویان بودهاید اما پس از پایان تحصیلات و ورود به دنیای کار، کمتر با آن مواجه و در نتیجه کمتر از کاربردهای آن در شغل و موفقیت شغلی آگاه شدهاید.
«پردیس توسعه انسانی» در راستای تحقق ماموریت خود که کمک به یادگیری و توسعه است، در این مقاله، کارراهه را معرفی و کاربردهای آن برای موفقیت شغلی را ارایه میدهد (بخش اول)؛ و سپس در مقاله بعدی روش تنظیم کارراهه را تشریح خواهد کرد (بخش دوم). با ما همراه باشید.
مفهومِ کارراهه (career) یا «مسیرِ شغلی» را حداقل به 3 صورت میتوان روشن کرد. اگر به ویکیپدیا نگاه کنید میبینید که برای روشن کردن مفهوم کارراهه به نقل از فرهنگ لغت آکسفورد، «کارراهه» را به عنوان “مسیر یا پیشرفت یک فرد در طول زندگی، یا بخش مشخصی از زندگی” تعریف میکند. این تعریف، «کارراهه» را به طیفی از جنبههای زندگی، یادگیری، و کار یک فرد مرتبط میکند. در دومین صورت، «کارراهه» در ارتباط با جنبههای کاری زندگی یک فرد مطرح میشود؛ این جنبهها، شامل همه ویژگیهای یک «کار» است که در یک بسته کامل از شروع تا نقطه پایانیِ مورد نظر فرد در آن دورۀ اشتغال را فرا میگیرد.
صورتِ سومی که در آن از اصطلاحِ «کارراهه» استفاده میشود و مورد تایید «پردیس توسعه انسانی» است، وقتی است که برای توصیف و پیش بینیِ شغل (occupation) یا حرفه (profession) یک فرد در بلند مدت به آن رجوع میشود. در این صورت، زندگیِ کاریِ یک انسان، درآمیخته با آموزشهای سازمانی و آموزشهای رسمی معینی برای کسب شایستگی در احرازِ آن «شغل» یا «حرفه» است. در سومین صورت، کارراهه، به پیشرفتها و اقداماتی که در طول سالهای کاری زندگیتان انجام خواهید داد، تمرکز دارد. این طرح شامل سمتها و جایگاههای مختلف سازمانی و کارهایی است که در شغلِ خود بر عهده خواهید داشت. در این صورت «کارراهه»، شامل همه شایستگیها، جایگاهها، و الزاماتی است که به پیشرفت شغلی شما مربوط میشود، شغل شما سمت و سوی حرکت شما را نشان میدهد: به کمک کارراهه شما تشخیص خواهید داد و پیش بینی میکنید که از میانِ مسیرهای مختلفی که برای انجام و پیشرفت در آن شغل وجود دارد، کدامیک را انتخاب و برای موفقیت در آن مسیر، چه آموزشهایی دریافت کنید.
متخصصانِ رفتار سازمانی، کارراهه را عبارت میدانند از: “تجارب مرتبط با کار و سایر تجربههای یک فرد که در داخل و یا خارج از سازمان به دست میآید و یک الگوی منحصر به فرد در طول زندگیِ او را تشکیل میدهد“.
انتخاب «کارراهۀ» مناسب و درست، به زمان و تحقیق نیاز دارد. اگر این زمان را بگذارید و از مشورتِ متخصصانِ قابل اعتماد برخوردار باشید مانند آن است که در زمین حاصلخیزی که امکان کشت محصولاتی با ارزشِ اقتصادیِ بالا را دارد، یونجه نکاشتهاید! کارراهه خود را، مانند نقشۀ مهندسی شده دقیقی طراحی کنید که ارزش زمین شما را برای هر طرح عمرانی چندین برابر خواهد کرد. اغلبِ ما در کشورهایی مانند ایران، با عجله و بدون تامل وارد شغلی میشویم اما بعد از طی سالهای سال کار، کوشش، و تقبل زحماتِ طاقتفرسا، وقتی بر میگردیم و به گذشته نگاه میکنیم، میبینیم بدون داشتن طرح و نقشۀ حساب شدهای برای آینده، بخش بزرگی از عمر، کوشش، شایستگی، و انرژی خود را هدر دادهایم و از آنچه باید دستگیرمان میشده است محروم ماندهایم. من در سالهای 2002-2001 در سازمان دولتیِ یکی از کشورهای صنعتی غرب اروپا، از نزدیک شاهد آن بودم که فرد و سازمان، چه مقدار انرژی، تمرکز، و هزینه صرف میکنند تا یک کارراهه را برای کارکنان یک سازمان و یا برای یک فرد، تنظیم نمایند. اگر در آغاز راه هستید یا سالهای طولانی در شغلی مشغول کار هستید، تفاوتی ندارد، در همه حال و در هر شغلی، شما به کارراهه نیاز دارید. به سادگی از کنارِ تجربه و دانشی که پشتِ این توصیه است، نگذرید.
بعد از دانستنِ معنای «کارراهه» بینیم هدف از کارراهه چیست؟ هدف اصلی «کارراهه» این است که به شما کمک کند تا مسیرِ حرکت خود در شغل را بدانید و بر اساس علاقه و آرمانهای خود برای آینده برنامهریزی کنید.
در دلِ کارراهه میتواند دو دسته هدفهای کوتاه و بلند مدت وجود داشته باشد. برای مثال پذیرش در یک دانشگاه یا مرکز آموزش فنی و حرفهای، برای گذراندنِ دوره تخصصی، یک هدف کوتاه مدت و مدیر عاملی در شرکت رویاییتان، یک هدف بلندمدت باشد. اینها در دل کارراهه شما قرار دارند و در مجموع هدفهای حرفهای و شغلی آینده شما را ترسیم میکنند. هدف جزیی کارراهه این است که به شما کمک کند تا دورههای مناسب برای رشد حرفهای خود را انتخاب کنید و روی توسعه شایستگیهای متناسب با علاقه و ارزشهایتان، تمرکز و کار کنید.
کارراهه امتیازاتِ زیادی برای ما دارد که چند تا از مهمترینها را با هم مرور میکنیم:
اینها امتیازاتی هستند که بسته به نوعِ سازمان و شغلهای خاص متفاوت است. مهم این است که تحقیقات خود را انجام دهید و بر اساس طرحِ کارراهه خود، کار و مسیری را پیدا کنید که با اهداف و ارزشهای شما همسو باشد. اما منظور از «طرحِ» کارراهه چیست؟
از آنجایی که ما اکنون در مورد معنای «کارراهه» و هدف آن اطلاعات کافی در اختیار داریم، زمان آن رسیده است که بدانیم کارراهه نیاز به یک «طرح» دارد. در «طرحِ کارراهه» چه چیزهایی وجود دارد؟ طرح، شامل فهرستی از علایق و ارزشهای شما، اهداف کوتاهمدت، اهداف بلندمدت، دانش، مهارت، و تواناییهایی که باید در زمان معینی به شایستگیهای کنونی شما افزوده شود، امکانات و استعدادها، میزان و نوع حمایتِ مورد انتظار از دیگران و از سازمان، و تمام تلاشهایی است که در نظر دارید برای رسیدن به هدفهای آرمانی خود، انجام دهید.
بهعنوان مثال، وقتی در سال پایانی دانشگاه در دوره کارشناسی، طرحی برای کارراهه خود داشته باشید بر اساس آن میتوانید تصمیم بگیرید که چه درسهای اختیاری را انتخاب کنید؛ برای کدام درسهای اصلی و الزامی برنامه، وقت و انرژی بیشتری بگذارید؛ در چه فعالیتهای فوق برنامهای مانند دورههای آموزشی کارآفرینی و استارتاپی شرکت کنید؛ و در کدام برنامههای کارآموزی شرکت کنید که به آینده شغلی شما کمک بیشتری میکند. داشتن «طرحِ کارراهه»، به شما این قدرت را میدهد که حتی در دوره دانشجویی، چشماندازی از آینده داشته باشید و درسهای خود را با نگاه به اینکه نامزدِ قویتری برای یک شغلِ خاص پس از فارغالتحصیلی باشید، انتخاب کنید و بگذارنید.
میدانم که این مقاله برای کسانی تنظیم میشود که در حال حاضر به کاری اشتغال دارند اما شما میدانید که در دنیای امروز، موضوعی به نام فارغالتحصیلیِ مادامالعمر معنی ندارد. شاید شما اکنون دیگر دانشجو نباشید اما این به معنا نیست که تا پایان عمرِ سازمانیتان نیاز نخواهید داشت که بارِ دیگر دانشجو باشید. ممکن است در آینده نزدیک، کارراهه شما، این ماموریت را به شما بدهد.
داشتن نان شب واجبتر است یا کارراهه؟ از نظر من، اطمینان به داشتنِ نانِ شب، وابسته به داشتنِ کارراهه است. از امروز شروع کنید زیرا فردا باید در مسیر شغلیِ خود گامی به پیش بردارید.
در بخش دومِ این مقاله، روش تنظیم کارراهه را آموزش خواهیم داد. به یاد داشته باشید که طراحی یک کارراهه، فرآیند مستمری است که نیازمند کار سخت، فداکاری، و انعطافپذیری است. اگر واقعاً قصد دارید آینده شغلی خود را در دست بگیرید، از امروز آمادگی ذهنی مناسب با آرمان شغلیتان را در خود پرورش دهید. همیشه و در هر حال باید بتوانید دانش، مهارتها، و تجربههای مورد نیاز برای دستیابی به اهداف شغلی خود را توسعه دهید.
برای موفق شدن در هر شغلی نیاز به چیزهایی دارید که ساختِ اصلی یک کارراهه را تشکیل میدهد. بیایید با هم این نیازمندیها را مرور کنیم تا شما به ارزیابی خودتان بپردازید و در هر یک از الزاماتی که گمان میکنید دچار نقص هستید، یا شجاعت و به سرعت در صدد رفع آنها برآیید.
1. تفکر استراتژیک: در مورد اهداف شغلیِ خود جزءنگر نباشید؛ به شیوۀ استراتژیک فکر کنید؛ و برای دستیابی به آنها برنامهریزی دقیق داشته باشید.
2. آموزش: بیشتر سازمانها کاندیداهایی را ترجیح میدهند که دارای تحصیلات رسمی یا آموزش مرتبط در رشته خود باشند. دریافت مدرک، گواهینامه یا گذراندن دورههای بالاتر در زمینههایی که با اهداف شغلی شما همسو هستند را در نظر بگیرید.
3. مهارتها: در خود مهارتهایی را توسعه دهید که با مسیر شغلی مورد نظر شما مرتبط است. این مهارتها شاملِ طیفِ گستردهای از مهارتهای فنی، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای رهبری، مهارتهای مدیریت پروژه، و نظایرِ اینها است.
4. تجربه: از طریق کارآموزی، کار داوطلبانه، یا مشاغل سطح ابتدایی در رشته خود، تجربه بیشتری کسب کنید. این تجربهها میتواند به شما در توسعه مهارتها و ایجاد شبکه کمک کند.
5. شبکهسازی: بهبودِ روابط با همکاران، مدیران، مربیان، و سایر متخصصان در حوزه شغلیِ شما، کمک میکند تا نگرشِ درست، و حسِ چگونگیِ دسترسی به فرصتهای شغلی را به دست آورید.
6. سختکوشی: مشاغل موفق مستلزم فداکاری، کار سخت، و تعهدِ بالا به یادگیری و رشد مداوم است.
7. انعطافپذیری: آماده تغییر باشید و خود را مهیا کنید تا بتوانید بهسرعت با فناوریها، ایدهها و ساختارهای سازمانی جدید منطبق شوید.
«پردیس توسعه انسانی» با ترکیبی از بهترین متخصصانِ ایران، میتواند مشاور شما در آموزش طراحی «کارراهه»، و تنظیم و اجرای آن، در دو سطحِ فردی و سازمانی باشد. با ما در تماس باشید.
آهنچیان، محمدرضا (1398). روابط انسانی و رفتار سازمانی. تهران: انتشارات سمت.
4 دیدگاه
چقدر عالی و پر از نکات کاربردی. اگر امکان پذیر هست بخش دوم مقاله یعنی تنظیم کاراهه هم بگذارید. متشکرم.
سلام و سپاس از شما و دقت نظرتون، بله حتما به زودی
بسیار عالی و آموزنده 🙏
ممنون از شما و دقت و توجهی که نشان میدهید