کاربردهای اقدام‌پژوهی در سازمان

کاربردهای اقدام پژوهی در سازمان

از همه روش‌های تحقق می‌توان برای موضوعات سازمانی یا مسایلی که در سازمان‌ها نیازمند بررسی علمی و نظام یافته هستند استفاده کرد. اقدام پژوهی، روش تحقیق کاربردی است که برای حل مسایل واقعی دنیای کار طراحی شده است؛ از این رو بیشتر از سایر روش‌ها می‌تواند در همه انواعِ سازمان‌ها به کار گرفته شود. چهار کاربرد اصلی اقدام پژوهی برای سازمان‌ها عبارتند از:

  1. اقدام پژوهی به توسعه فردی منجر می‌شود

اقدام پژوهی، یک روش تحقیق متناسب برای استفاده در محیط سازمانی است. این روش تحقیق، برای تحقیق توسط کارور (pactitioner) متناسب است. منظور از «کارور»، فردی است که به کارِ ساخت‌یافته و معنی‌داری مشغول است. برای مثال، مهندس صنایع در یک شرکت تولیدی، کارور محسوب می‌شود؛ حسابدار یک شرکت خدماتی نیز کارور به شمار می‌آید. طرحِ این مثال‌ها به این معنی نیست که «کارور» همیشه باید در استخدام یک سازمان رسمی باشد؛ فروشندگی در یک فروشگاه محلی نیز، نوعی کارِ ساخت‌یافته و معنی‌دار است و از این رو اقدام پژوهی می‌تواند به بهبود عملکرد فروشنده در یک سازمان غیر رسمی، کمک کند. اقدام پژوهی، توسط هر کارور، برای خلقِ دانشِ متناسب با انجام وظیفۀ‌ سازمانی‌اش، قابل بهره‌برداری است. هیچ نیروی انسانی، بدون نوسازی مداومِ دانش فنی در کار، نمی‌تواند به توسعه فردی دست یابد.  

 2. اقدام پژوهی ابزاری برای تحول سازمانی است

اقدام‌پژوهی مکمل فعالیت‌های راهبردی برای تحول سازمانی و دارای جایگاهی در حوزه آموزش سازمانی است. منظور از تحول سازمانی، ایجاد تغییر فراگیر در سازمان به‌منظورِ بازتعریف نحوه عملکرد آن است. سازمان‌ها از مسیر توجه به تحول سازمانی، در صدد دستیابی به مزیت رقابتی، مقابله با چالش‌ها، و تضمین آینده خود هستند. هیچ نمونه موفقی در این رابطه مشاهده نمی‌شود که یک سازمان توانسته باشد بدون آموزش و توسعه فردی نیروهای انسانی خود، در مسیر تحول سازمانی به نتیجه رسیده باشد. اقدام پژوهی، بهترین مدل توسعه فردی، که مبتنی بر خود-راهبری «کارور» است را، ارایه می‌دهد.

 3. اقدام‌پژوهی به ارتقای مشاركت سازمانی کمک می‌کند

اقدام‌پژوهي هم يك روش پژوهشي و هم وسيله‌اي براي تحول سازماني است. اقدام‌پژوهي اين ويژگي را تا حد زيادي مرهون فرايند باليني خود است كه هميشه در يك زمينه دمكراتيك یا مشارکت‌جویانه رخ مي‌دهد. منظور از فرايند باليني اين است كه «کارور» در کار یا محیط کار خود، با مسئله يا مشكلی رو به رو مي‌شود، آن‌گاه در قالب اقدام پژوهی، به کمک همکاران و دوستان نقّادِ خود، آن را آسيب‌شناسي مي‌کند تا راه مناسبي براي حل مسئله پيدا كند. از آنجا که بر اساس آخرین دیدگاه‌ها، رشد سازمانی بدون مشارکت همه نیروهای انسانی غیر ممکن است و از سویی اقدام پژوهی، تحقیقی گروهی و متکی بر نظر و همراهیِ جمع است، این روش پژوهش، زمینه مساعدی برای بهبود مشارکت در سطح سازمان محسوب می‌شود.

 4. اقدام‌پژوهی در تولید دانش سازمانی موثر است

 همه می ­دانیم که یک هدف مهم اقدام‌پژوهی کمک به حل مسایل واقعیِ «کارور» در انجام وظیفه است. اما روشن است که حل مسایل کاری، بدون دسترسی به دانشِ متناسب، امکان‌پذیر نیست. علاوه بر این واقعیتِ آشکار، درس دیگری نیز از اقدام‌پژوهی در رابطۀ آن با توسعه فردی گرفته می ­شود: “بهترین دانش برای انجام وظایف شخصی، دانشی است که توسط خودت تولید شده باشد“.

با اقدام‌پژوهی، هر نیروی انسانی می‌تواند تولیدکننده دانش باشد

بر اساس چهار کاربرد اقدام پژوهی در سازمان و کمک به تحول سازمانی، خوب است به این ویژگی منحصر به فرد اقدام پژوهی نیز توجه کنیم که هر «کارور» به کمک این روش تحقیق، می‌تواند به تولید دانش سازمانی در حوزه عمل و اقدام خود بپردازد. اقدام پژوهی در دو سطح فردی و سازمانی در تولید دانش موثر است:

    1. سطح فردی. این وضعیتِ هیجان انگیزی است که فکر کنیم آیا می‌توانیم ضمن پرداختن به کارهای روزمره و وظایف رایجِ شغلی، به «تولید دانش» نیز مشغول باشیم؟ اقدام پژوهی فرایند نظام یافتۀ تولید دانش از طریقِ انجام پژوهش است که «توسط همان کسی» و «برای آن کسی» انجام می‌شود که مسئول کار معینی است. یک دلیلِ دست زدن به اقدام پژوهی، تولیدِ دانش برای کمک به فرد در انجام وظیفه‌های شغلی او است. انجام وظیفه ­های شغلی در درجه نخست، مستلزم دارا بودن دانش و مهارت کافی است. حتی مهارت نیز، نیازمند دانش است که گاهی چون از طریق فعالیت­ های روزمره، سازماندهی و دریافت می ­شود، مورد توجه قرار نمی­ گیرد. دانش که در نتیجه تعامل اطلاعات با ذهن انسانی پدید می ­آید، به داده­ های پراکنده و دانستنی­ های روزمره، معنا و مقصود می‌بخشد. ما این داده ­ها را به‌طور معمول در جریان عادی زندگی سازمانی خود به دست می ­آوریم، اما چندان تضمینی نیست که بتوانیم آن‌ها را تبدیل به دانش کنیم.

   2. سطح سازمانی. دانش سازمانی عبارت است از دانستن چگونه انجام دادن وظایف شغلی. این امر مستلزم توصیف، تبیین، و ارزش‌گذاریِ پدیده­ ها و ابزارهایی است که برای کار ضرورت دارند. دانش منجر به کارایی بالاتر می­ شود؛ فرایند تصمیم‌گیری را شفاف‌­تر می‌سازد و قابلیت بازسازی آن را افزایش می­ دهد؛ از کارهای تکراری جلوگیری می­ کند؛ و از تجربه­ های پیشین برای تصمیم ­گیری ­های جدید و پیشرفت‌های بعدی، بهره می­ گیرد. اقدام پژوهی ابزار قابل اعتمادی در خلق چنین دانشی است.