چگونه میتوانیم از علم آیندهپژوهی، برای ساختن آینده خود استفاده کنیم؟
شما که در حال حاضر در 3 سال پایانی دبیرستان هستین چه نقشهای برای آیندهتون دارین؟ اگر فرض کنیم امکان تحصیل در دانشگاه برای همه شما فراهمه، آیا میخواین وارد دانشگاه بشین و از اونجا مدرک بگیرین و بعد وارد بازار کار بشین یا فکر میکنین راههای دیگهای هم وجود داره؟ این تصمیم سختیه که برای رها شدن از فشار اون باید بیشتر فکر کنین، بیشتر مشورت کنین، و پیش از اسیر شدن در دام استرس و دو دلی، به نتیجه برسین. اگه در این باره به نتیجه برسین و اطمینان پیدا کنین، میدونین که چه راهی پیش روی شماست و برای موفقیت در اون، باید چه کنین؟ در نتیجه به احتمال زیاد، سالهای پایانیِ دوره دبیرستان رو با هم کیفیت و نتایج بهتری درس خواهید خوند.
در دنیا، میلیونها دانشآموز دبیرستانی مشغول تحصیلن که شما یکی از اونا هستین. آیا فکر میکنین همه دانشآموزها میتونن وارد دانشگاه بشن؟ آیا اونها طرحی برای ورود به دانشگاه دارن؛ اگه طرحی دارن؛ علاقهای به این کار دارن؛ و اگه علاقه دارن، آیا میدونن باید چه کار کنن تا بعداً با مشکلات کمتری رو به رو بشن؟ اگه شما جزو اون دسته از بچههایی هستین که هم میخواین وارد بشین و هم به این کار علاقه دارین، آیا اطلاع دارین که باید در این سالها، یعنی وقتی دانشآموز کلاس 10 تا 12 هستین، چه کارهایی رو انجام بدین که آمادگی بیشتری برای ورود به دانشگاه داشته باشین و بعد از ورود، دوره تحصیلی بهتری رو بگذرونین؟
ما توی دنیا 195 کشور داریم. به اونها که نگاه کنین، این طور نیست که هر فرد دیپلمه بتونه وارد دانشگاه بشه. از بین دانشآموزهای دبیرستانی دنیا، برای تعداد کثیری، امکان ورود به دانشگاه وجود نداره. یونسکو در سال 2020 گزارش میده که از بینِ بچههای کشورهای دنیا، که به سن تحصیل دانشگاهی میرسن، فقط در حدود 10 درصد به آموزش عالی دسترسی دارن. اما این شرایط برای همه یکجور نیست؛ در کشورهای صنعتی، 77 درصد بچههایی که دیپلم دارن، این امکان رو دارن که وارد دانشگاه بشن. اما در کشورهای صنعتی، که برای اکثریت بچهها این امکان فراهمه، حدود یک سومشون، طرحی برای ورود به دانشگاه ندارن. اونها ترجیح میدن وارد دانشگاه نشن چون قبل از هر چیزی، ورود به دنیای کسب و کار، و به دست آوردنِ درآمد براشون جاذبه داره.
شما در این راه، تنها نیستین! علم، تجربه، و همدلیِ اعضای تیم پردیس توسعه انسانی، کنارتونه. ما یک تیم دانشگاهیِ صددرصد قابل اعتماد از استادان و کارشناسای دانشگاههای بزرگِ دولتی کشور، در رشتههای مرتبط با آموزش، تعلیم و تربیت، و روانشناسیِ یادگیری هستیم. مخصوصاً در مورد چنین مسایلی میتونین با ما پیش بیاین تا به بهترین نتایجِ برسین.
از زمانی که کودک هستیم و سن زیادی نداریم، پدر و مادر و بقیه اعضای فامیل از ما این سوال را میپرسند که: “دوست داری وقتی بزرگ شدی، چه کاره بشی“؟ پاسخ به این سوال میتواند خیلی متنوع باشد اما بهنظرم یک سرِ بخش اصلی پاسخها به این مربوط میشود که فرد بتواند وارد دانشگاه شود.
رویاهای ما چگونه ساخته میشوند؟ از سالهای پایانی دبستان، رویاپردازی ما درباره آیندهمان با جزییات بیشتری دنبال میشود. ما سوار بر قطارِ آرزوها، سالها را در تصور خود پشت سر میگذاریم؛ وارد دانشگاه میشویم؛ و از آنجا افتخارات زیادی بهدست میآوریم؛ شغل و جایگاه خوبی خواهیم داشت؛ و سرانجام یک زندگی ایدهآل، انتظارمان را خواهد کشید. قطار آرزوها سالنهای زیادی دارد، که نام یکی از آنها «دانشگاه» است. اگر این سالن را از بقیه سالنهای قطار جدا کنیم، چه اتفاقی میافتد؟ آیا جوانان در دنیای امروز بدون دانشگاه میتوانند به آخرین مقصدِ حرکتِ قطارِ آرزوهایشان برسند؟
اگر 100 سال پیش بود، پاسخ این سوال را با قطعیت بیشتری میتوانستید بدهید چون، علم، به اندازه امروز به عنوان وسیلهای برای موفقیت شناخته نشده بود. در آن سالها مردم برای موفقیت، با فکر کردن به راههای دیگری مثل تکیه بر دارایی پدر، کاخ آرزوهای خود را میساختند. وقتی آموختنِ علم، روز به روز بیشتر بهعنوان شرطِ موفقیت، وارد زندگی ما شد، راه برآورده کردنِ آرزوها نیز، بیشتر به همت و اراده ما وابسته شد. علم در کجا آموخته میشد؟ دانشگاه! در نتیجه، افراد تشخیص دادند راهی که احتمالِ موفقیت آن با تکیه بر توانایی و ارادۀ فردی همیشه باز است، از دانشگاه میگذرد. برای همین است که در سالهای گذشته و هماکنون، ورود به دانشگاهها داوطلبان پروپاقرصی داشته و دارد.
شاید بدانید که در حدود 20 سال است که با ظهور و گسترش اینترنت، هوش مصنوعی، و راه افتادن نهادهای موازی دانشگاه برای استفاده از علم و فناوری برای ترقی و رفاهِ انسان، دانشگاه رفته رفته در حال از دست دادنِ جایگاه خود است. حالا در دوره زمانی قرار گرفتهایم که اطمینانی به تحقق آرزوهای یک نوجوان 13 ساله درباره آینده از طریقِ و با واسطۀ دانشگاه وجود ندارد. شما که سالهای پایانی تحصیل در آموزش و پرورش را میگذرانید، میتوانید انتخاب کنید که بعد از گرفتن دیپلم، سوارِ سالن دانشگاه، در قطار آرزوها شوید و به موفقیت برسید. با این فرض، در این مقاله به شما پیشنهاداتی ارایه میدهم که اگر خواستید برای تحقق آرزوهای خود از طریقِ دانشگاه اقدام کنید، پیشاپیش بدانید که باید چه کارهایی را انجام دهید تا بعداً شانسِ موفقیتتان بیشتر باشد.
فرض کنید تصمیم گرفتید که برای موفقیت و حرکت به سوی شهر آرزوها، وارد دانشگاه شوید. باید از چه زمانی شروع کنید؟ آیا فکر کردهاید که بهترین زمان برای اینکه با ورود به دانشگاه، مسیر تحصیل را با درخشانترین دستاوردها به پیش ببرید و به پایان برسانید، چه وقت است؟
وقتی من این سوال را از چند دانشآموز همسنوسال شما پرسیدم، هیچکدام پاسخ مرا پیشبینی نمیکردند. اغلبِ آنها سال اول دانشگاه را اعلام کردند و تعداد محدودی نظر دادند که بهترین زمان برای آمادگی تحصیل در دانشگاه، از دوره آماده شدن برای کنکور است. اما نظر من با آنها تفاوت داشت. به نظر من، از وقتی وارد سال دهم شدهاید، باید برای آینده خود برنامۀ دقیقِ آمادگی داشته باشید. از کلاس دهم، معمولاً مسئولان دبیرستان و پدر و مادرتان از شما میخواهند که با دید بازتر و منطقیتر تصمیم بگیرید. یک تفاوت بزرگ مقطع دوم دبیرستان با دورههای قبلی این است که اکنون باید دانشآموز فعالتری باشید. چه در کلاسها و چه در فعالیتهای فوق برنامه، انتخابهای شما باید به نحوی باشد که در نهایت شما را برای موفقیت در دانشگاه آماده کند. برای مثال در آبان ماه که سال تحصیلی، درسها، و تکلیفها، بهطور جدی، به جریان افتاده است، شاید ترک یک جلسه مطالعه یا غیبت در یک جلسه کلاسی، وسوسه انگیز باشد، اما این تصمیم میتواند به نمره کلیِ درس، یا نمره همکاری و انضباط در مدرسه آسیب برساند. شما باید در رأس تمام کارهایتان، به فعالیتها و مسئولیتهای تحصیلی خود توجه داشته باشید. اگر متوجه شدید که مفهوم خاصی را در کلاس هندسه درک نمیکنید، حالا و در این سن دیگر خودتان هستید که باید تصمیم بگیرید که کاری برای نتیجه بهتر آن انجام دهید. برای مثال در زنگ تفریح از معلم ریاضی خود کمک بیشتری بخواهید؛ یکی از همکلاسیهای خود را پیدا کنید که بتواند در انجام تکالیف هندسه و حل تمرینهای آن به شما کمک کند؛ یا اگر این راهها پاسخ نداد به تدریس خصوصی فکر کنید. منتظر نمانید تا در امتحان ردّ شوید یا نمره کمی بگیرید تا دست به کاری بزنید. دیگر دوره وابستگی کامل که منتظر میماندید تا معلمها، مشاور مدرسه، یا مادر و پدر کاری کنند، گذشته است.
هنوز نمیدانید که میخواهید وارد دانشگاه بشوید یا نه؟ فرقی نمیکند! شما در هر حال برای موفقیت و برای رسیدن به آرزوهای فردا باید دوره دبیرستان را به بهترین نحو به پایان برسانید. کلاس دهم، حساسترین کلاسها برای تعیین سرنوشت شما است. به خاطر داشته باشید اگر اجازه دهید نمراتتان در سال اولِ دوره متوسطه دوم، کاهش پیدا کند، روی ادامه تحصیل شما در این دوره، و بعد از آن، و بالاتر از همه روی زندگی شما، تأثیر خواهد گذاشت.
سالهای پایانی دبیرستان را کمارزش نبینید. شما در سالهای پایانی دبیرستان میتوانید به هدفهای زیادی فکر کنید اما یکی از مهمترین امتیازات دبیرستان این است که بتوانید علایق خود را کشف کنید. دبیرستان فعالیتها و فرصتهای زیادی را در اختیار شما قرار میدهد. شما با انبوهی از فعالیتهای فوق برنامه، فعالیت در تیمهای ورزشی، و آشنایی با رشتههای تحصیلی روبرو خواهید شد. اگر در این دوره، علایقتان را بهخوبی بشناسید و به آنها احترام بگذارید، برای ورود به دانشگاه آمادهتر خواهید بود.
تکلیف روشن است دوست من! چه بخواهید وارد دانشگاه شوید یا نه، دبیرستان را باید به بهترین نحو با بالاترین نمرات به پایان برسانید. حتی اگر این پیش بینی درست از آب در بیاید که همزمان با توسعه مسیرهای موازی برای پیشرفتِ علمی، و انتقال دانش و فناوری در آینده، دانشگاه نقش کمرنگتری در تربیت متخصصان و حرفهایها پیدا خواهد کرد، این ربطی به تکلیف و مسئولیت شما به عنوان دانشآموز دوره دبیرستان ندارد! هدفهای دبیرستان با دانشگاه تفاوت خیلی زیادی دارند زیرا هر انسانی باید در دوره دبیرستان، تبدیل به شهروند متوسطی برای زندگی در جامعه شود؛ هیچ جامعهای در دنیا نیست که از این حق خود بگذرد و در این زمینه به شهروندان خود ارفاق کند. بر اساس شواهد امروز، جامعۀ بشری، تحت هرشرایطی و برای همیشه، نیاز به آموزشهای دبیرستانی را حفظ خواهد کرد.
بسیار خب؛ فرض کنیم شما بررسیهای همه جانبهتان را انجام دادهاید و تصمیم گرفتهاید وارد دانشگاه شوید. در اینجا برخی نکتههای کلیدی، که در همین دوره یعنی دبیرستان باید به آنها فکر کنید را با شما در میان میگذارم. شاید برخی از آنها را در خانه یا مدرسه با شما در میان گذاشته باشند و آنها برای شما مطالب تازهای نباشد. حتی در این صورت هم، خواندن سریع این نکات به شما کمک میکند تا دست کم اطمینان بیشتری پیدا کنید زیرا، این نکتهها توسط یک استاد دانشگاه و متخصص آموزش هم به شما پیشنهاد شده است. وقتی این اطمینان را پیدا کنید جای امیدواری بیشتری هست که با تمرکز و اطمینان بیشتری به پیش بروید.
10 نکتهای که هر دانشآموز دبیرستانی قبل از رفتن به دانشگاه باید بداند را با هم مرور میکنیم. این نکتهها را از کجا آوردهام؟ بررسی نیازهای دانشجویان در هنگام ورود به دانشگاه نشان میدهد که اگر آنها وقتی دانشآموز دبیرستانی هستند بتوانند خود را در این 10 موضوع آماده و تقویت کنند، هنگام ورود به دانشگاه و پس از آن آسیب نمیبینند و با سرعت و کیفیت بهتری پیش خواهند رفت.
اهمیت این 10 نکته را بدانید و اگر مراعات همه آنها برای شما سخت است از بین آنها دست به انتخاب بزنید. اما برای حفظ احتمال موفقیتتان، آنها را بهطور کلی نادیده نگیرید.
منظورم این است که به استفاده از فناوری بهطور کلی عادت کنید. دانشگاه بدون دانستن و تسلط بر کامپیوتر، راهِ همواری برای شما نخواهد بود.
وقتی من هم سن و سال شما بودم از اینترنت و در نتیجه از ایمیل خبری نبود اما بعد که اینترنت ظهور یافت و ایمیل پیدا شد متوجه ارزش و اهمیت این هدیه بزرگ فناوریهای ارتباطی نوین به انسان شدم. بچههای متولد اواخرِ دهه 1380 به این طرف، کمتر با ایمیل آشنا هستند زیرا شبکههای اجتماعی ظرف این مدت، ارتباطات را به میزان زیادی آسان کرده است. اما این را بدانید که در دانشگاههای همه دنیا و از جمله در ایران، ایمیل هنوز برای برقراری ارتباطات و ارسال فایلها و تکلیفهای درسی و پژوهشی، حرف اول را میزند.
در دبیرستان هم فعالیتهای فراکلاسی وجود دارند اما در دانشگاه، تعداد، کیفیت، و نقش فعالیتهای خارج از کلاس برای دانشجو، کلیدی و حتی سرنوشتساز است. برای اینکه در این زمینه در دانشگاه موفق باشید، در دبیرستان تمرین کنید. این کار را از طریق عضویت در تشکلهای دانشآموزی دلخواهتان انجام دهید. فعالیتهای متناسب و رشد دهندۀ فراکلاسی به شما کمک خواهند کرد که از انزوا و از پوسته خود خارج شوید.
برنامه درسی دانشگاهی تفاوتهایی با دبیرستان دارد از جمله اینکه شما در زمان فشردهتر باید درسهای بیشتری را انتخاب کنید تا بتوانید در سنواتِ مجاز یا قانونی، فارغالتحصیل شوید. برنامه هر نیمسال را روی تقویم گوشی همراهتان یا روی یک برگه که همیشه با شماست بنویسید و حواستان به تغییرات برنامه که گاهی اتفاق میافتد باشد که چیزی را از دست ندهید.
برای یادگیری ارتباط با استادان، از دبیرستان شروع به تمرین کردن کنید. خودتان را کنار نکشید؛ هیچ استادی از اینکه دانشجویی به او مراجعه و درخواستی داشته باشد از شما عصبانی یا ناراحت نخواهد شد در عوض ممکن است تصویر شما به عنوان یک فرد جدی و علاقمند در ذهن او ثبت شود. در سالهای دبیرستان، از صحبت کردن با معلمان خود نترسید. اگر در کلاس مشکل دارید، در زنگ استراحت به سراغ معلم خود بروید.
در ایران تا مادامی که دانشآموز هستید دولت موظف است که کتابهای درسی را به صورت متمرکز و یکسان تهیه و منتشر کند و با دریافت مبلغ کمی کتابهای درسی را در اختیار شما قرار دهد. در دانشگاه برای هر درس، کتاب معینی وجود ندارد، بلکه نظر استاد در انتخاب کتاب مهم است. در دبیرستانهای ایران، راهی برای تمرین در این باره نیست اما این را یاد بگیرید که برای بهدست آوردن کتابهای درسی در دانشگاه، باید آگاه و سریع باشید.
چه برای دانشگاه در دوره لیسانس، چه بالاتر از آن، و حتی برای کار در فضاهای حضوری و مجازی فردا، نیاز شما به تسلط بر یک زبان خارجی و در درجه نخست زبان انگلیسی روز به روز افزایش پیدا میکند. اگر دوست داشتید، برای کسب تجربههای من درباره یادگیری زبان انگلیسی، این مقاله را بخوانید.
رشتههای دانشگاهی خیلی گستردهاند. در ایران این گستردگی کمتر از بقیه کشورهای دنیا نیست. بنابراین برای خود برنامه منظمی بگذارید که هر هفته دو ساعت از وقت خود را برای شناخت رشتهها صرف کنید. دانشگاههای هر شهر و انواع دانشگاههای کشور مانند دولتی، پیام نور، آزاد، و مانند اینها، ممکن است همه رشتههای موجود را بهصورت فعال دانشجو نپذیرند. مشکلی نیست چون شما میتوانید تحصیل خود را در شهر دیگر و در دانشگاهی ادامه دهید که به دلیلی آن را انتخاب میکنید. همچنین بدانید که شما با داشتن شرایط معینی بعد از پذیرش، میتوانید رشته و دانشگاه خود را تغییر دهید.
از همین الان در دوره دبیرستان تمرین کنید که روی پای خودتان بایستید حتی اگر مادرتان به شما اجازه نمیدهد، برای تامین و یا پخت غذای خود کاری کنید یا پدرتان اجازه نمیدهد بدون همراهی او، تا مدرسه یا خانه آشنایان بروید. مخصوصا اگر در شهر دیگری قبول شوید، تمرینهای دوره دبیرستان برای آمادگی، به شما کمک میکند تا برای زندگی در شرایط جدید کاملا آماده باشید.
اگر برای درس خواندن و گرفتن نمرههای درخشان انگیزه کافی دارید، به خودتان بگویید خانواده، دوستان، اقوام و آشنایان، و بقیه کسانی که معمولاً با آنها رابطه دارید هم مهماند. سعی کنید در دبیرستان تعادل و توازن را در این زمینه مراعات کنید در غیر این صورت در دانشگاه، فضای بیشتری برای افراط در درس خواندن دارید و این افراط در دراز مدت به شما و روابط متناسب و خوب دنیای شما لطمه خواهد زد.
امیدوارم این نکات برای شما مفید و روشنگر باشند. به جز اینها شما به آموزشهای بیشتری هم نیاز دارید. اگر در این مسیر کسی را نداشته باشید که بتواند به شما کمک کند، تا بهتر بتوانید برای انتقال از فضای دبیرستان به دانشگاه پیش بروید، راهنمای تحصیلی و مسیر شغلی «پردیس توسعه انسانی» در کنار شما است تا به شما برای یافتن راه خود به مرحله بعدی سفرتان به سمت شهر رویایی آیندهتان کمک کند.