چرخه اقدام‌پژوهی چیست؟

برای رشد حرفه‌ای، چرخه اقدام‌پژوهی را فعال کنید

اگر تا امروز با روش اقدام‌پژوهی آشنا نبوده‌اید، به شما حق می‌دهیم که در اولین برخوردها با این اصطلاح، کمی سردرگم شوید یا به خودتان بگویید از میان راه‌هایِ ساده‌ای که برای توسعه فردی و رشد حرفه‌ای وجود دارد، چرا باید به سراغ یک روش ناآشنا و پیچیده بروم؟ به شما اطمینان می‌دهیم که اقدام پژوهی مراحلی دارد که وقتی با آن آشنا شوید به این نتیجه می‌رسید که در آن پیچیدگی و دشواری وجود ندارد. اقدام پژوهی، راه‌هایی که اغلب برای بررسی درباره موضوعی یا یادگیری مهارت و دانش جدیدی طی کرده‌اید را به شکل هدفمندی، ساخت می‌دهد و منظم می‌کند تا بهتر و آسان‌تر به هدف برسید و نتایجی که به دست می‌آورید را با اطمینان بیشتری مورد استفاده قرار دهید. برای این منظور، باید چرخه اقدام پژوهی را بدانید و از مراحل آن پیروی کنید تا به نتیجه برسید. پس از ورود به این چرخه، جاذبه حل مسئله و پیشرفت در شغل، انگیزه شما را برای ادامه دادن به مسیر، تا رسیدن به هدف بیشتر خواهد کرد.

چرخه اقدام پژوهی، نقشه‌ای عملی است که در آن مراحل اجرای پژوهش مشخص می‌شود. برای برداشتنِ گام‌هایی که در این چرخه وجود دارند، مراحل زیر را طی کنید:

1. کارهای جاری خود را مرور کنید. همه انسان‌های بالغ به کار معینی اشتغال دارند. هر کاری ویژگی‌های خود را دارد که در نگاه اول، انجام آن را آسان و امکان‌پذیر نشان می‌دهد. در اقدام پژوهی به کسی که وارد کاری شده است و آن را انجام می‌دهد، «کاروَر» گفته می‌شود. گاهی فرد سال‌ها مشغول انجام کاری است اما از جزییات و فرایندهای آن آگاه نیست. با مرور کارهای جاری، و دقت در فرایندها و مراحل انجام کار، نتایجی به دست می‌آید که برای بهبود آن اهمیت دارند.

2. جنبه‌ای از کار، که قصد بهبود آن را دارید، معین کنید. با مرور کارهای جاری، و ثبت و مستندسازی فرایند و مراحلِ آن، به نتایج جالبی خواهید رسید. هر کارور باید به این واقعیت باور داشته باشد که در انجام کارها، حتی توسط افراد متخصص، نقایصی وجود دارد که در ابتدا قابل مشاهده نیست اما با مستند کردن فرایند، و دقت در مراحل و گام‌های انجام هر کار، نقاط قابل بهبود، مشخص می‌شود.

3. راهی را فرا روی خود فرض و میزان اهمیت طی کردنِ آن راه در این زمان را تعیین کنید. با شناخت نقاط قابل بهبود، نمی‌توانید بی‌درنگ برای اصلاح و پیشرفت، دست به کار شوید. پیش از هر چیز باید با بررسی همه جانبه درباره راه‌حل‌های فرضی، و با مشورت همکاران یا دوستانِ نقّاد و آگاه، همه راه‌‌هایی که برای حل مسئله و بهبود در کار وجود دارند را تشخیص دهید و بر حسب اهمیت، اولویت‌بندی کنید.

4. وارد راه شوید و کارهایی که باید را، انجام دهید. با تشخیص راه‌های فرضی که می‌توانید با پیروی از آنها، کار خود را بهبود بخشید، دست به اقدام بزنید. کاروران باهوش، با محاسبۀ دقیقِ واقعیت‌های موجود نظیرِ زمان، امکانات، بودجه، و توانایی‌های خود وارد این مرحله می‌شوند.

5. آنچه روی می‌دهد را حفظ، و تجربه به دست آمده در هر مرحله را ذخیره کنید. اقدام‌پژوهان ارزش «مدیریت دانش» را خوب می‌دانند. در هر یک از گام‌های چرخه اقدام پژوهی، هیچ مطالعه، تصمیم، و اقدامی نیست که توسط کارور ثبت و به شیوه سیستماتیکی حفظ و مستند نشود. اگر به نوشتن عادت ندارید یا حاضر نیستید برای این کار وقت بگذارید، بهتر است یا خود را برای قوی شدن در این زمینه آماده کنید و یا دست از اقدام پژوهی بشویید.             

6. در سایه آنچه بدان دست یافتید، راه خود را اصلاح کنید و با اقدام، کار خود را ادامه دهید. اقدام پژوهی با عمل آمیخته است. شما دست به کار پژوهش می‌شوید تا از آن به عنوان وسیله‌ای برای بهبود استفاده کنید. از برتری‌های اقدام پژوهی این است که در طول پژوهش، دست از کار نمی‌کشید. در این صورت، نتایجی که از پژوهش به دست می‌آورید را مرحله به مرحله و همگام با پیشرفت، وارد فرایند کار می‌کنید و آثار مثبت آن را به چشم می‌بینید.

7. آنچه انجام می‌دهید را کنترل کنید. هر چند تا این مرحله از چرخه، احساس می‌کنید همه چیز خوب پیش می‌رود؛ مسایل کاری در حال حل شدن؛ و کار در مسیر بهبود است اما توصیۀ یک متخصصِ اقدام پژوهی به شما این است که در هر حال، گمان نبرید که با همه دقتی که صورت می‌دهید در بهترین شرایط برای انجام کار هستید. چرخه اقدام پژوهی، نشانه‌هایی از بهبود را در اختیارتان می‌گذارد اما این به معنی بی‌نیازی به کنترل بیشتر و مراقبت از جزییات کار و مراحل آن نیست. در این مرحله شما می‌توانید اطمینان داشته باشید که در مسیر درستی قرار دارید اما نمی‌توانید مطمئن باشید که به بهترین نتیجه رسیده‌اید. برای این منظور باید به کنترل فرایند کار، ادامه بدهید.

8. از اقدام خود برای اصلاح کار، یا کارِ اصلاح شده، ارزشیابی به عمل آورید. یکسره خود را در معرض ارزشیابی قرار دهید. شما مصدر و منشاء همه تغییراتی هستید که باید برای بهبود کارتان اتفاق بیفتد.

9. تا دستیابی به هدف و رسیدن به رضایت از آن جنبۀ کار، آن را ادامه دهید. همیشه بین نتیجه‌ای که از کار به دست می‌آید با نتیجه‌ای که «باید» از آن به دست آید، فاصله‌ای وجود دارد. بنابراین تصمیم‌گیری برای دست شستن از اقدام برای بهبود، به گمانِ دست یافتن به بهترین نتیجه را با شتابزدگی انجام ندهید. فراموش نکنید که همه چیز در حال تغییر است و این قانون، شامل «هدف»هایی که از پیش وضع کرده‌اید نیز می‌شود. اگر در ارزشیابی از خود و کنترل کار، پیشرفتی را مشاهده می‌کنید، می‌توانید از کار خود رضایت نسبی داشته باشید.

چرخه را شما طراحی و اجرا می‌کنید. در مقاله‌های دیگر پردیس توسعه انسانی و در یک دوره آموزشی، درباره طراحیِ مراحل اقدام پژوهی، و روشِ اجرای آن اطلاعات روزآمدی در اختیار شما قرار دارد.