چگونه می‌توانیم از علم آینده‌پژوهی، برای ساختن آینده خود استفاده کنیم؟
مدیریت رفتار مناسب در برابر زورگویی
تا حالا شده به دیگران زور بگی؟ یا تا حالا تجربه اینو داشتی که یکی یا چند تا از همکلاسی‌هات بهت زور بگن؟ قلدری و زورگویی توی همه مدرسه‌های دنیا هست و یکی از مشکلات جدی هم به حساب می‌آد. همه می‌دونن که قلدری کار خوبی نیست اما وجود داره و نمی‌شه اون رو کتمان کرد.
قلدری می‌تونه از طرف بچه‌های کلاس یا بقیه دانش‌آموزای مدرسه باشه. در هر دو حالت، یکی باعث ناراحتی و رنجش دیگری می‌شه و به فردی که بهش زور گفته شده، آسیب می‌زنه. توی این مقاله، معنی «زورگویی» و «قلدری»، به هم نزدیکه اما مترادف نیست. از نظر ما، آدمای قلدر، قلدری خودشون رو با زور گفتن به دیگران نشون می دن. منظور اینه که زورگویی به دیگران، نشانه رفتار نادرستیه که بهش قلدری می‌گیم.
با این مقاله، ما نمی‌خوایم به شما بگیم که انواع قلدری و زورگویی کدوماست؛ چون معتقدیم وقتی جزو کسانی باشی که داری از زورگویی آسیب می‌بینی، خیلی فرقی نداره که زورگویی رو به چند نوع تقسیم می‌کنن!؟ اینجا ما می‌خوایم ببینیم اگه یک دانش‌آموز با زورگویی رو به رو شد، چه جوری موقعیت رو مدیریت کنه تا کمتر آسیب ببینه یا بتونه خودش رو از آسیب دور نگه داره؟ اگه فکر می‌کنی دونستنِ این موضوع برات مفیده تا آخر این مقاله رو با ما در کنار «پردیس» (پردیس توسعه انسانی) باش.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
با یک داستان واقعی شروع کنیم
صبح یکی از روزهای نیمه آبان، رامین وارد مدرسه شد. حیاط دبستان خلوت بود و دانش‌آموزان تک تک و به آرامی، وارد محوطه می‌شدند. رامین نگاهی به ساعت مچی‌اش کرد که آن را به تازگی از پدر و مادرش هدیه گرفته بود. هنوز تا به صدا در آمدن زنگ و شروع مراسم، بیش از 15 دقیقه باقی مانده بود. روی سکوی کنار دیوار، رو به آفتاب نشست و به ثانیه شمار ساعت‌اش خیره شد. با صدای پسری که بالای سر او ایستاده بود، نگاه‌اش را از صفحه ساعت برداشت؛ نگاهی به بالا کرد؛ و با سرعت، دست‌اش را در جیب کت‌اش فرو برد. او آن پسر را نمی‌شناخت اما می‌دانست که یکی از دانش‌آموزان سال بالایی مدرسه است. پسر به او گفت: “ساعت‌ات از این هوشمنداست؟ می‌شه ببینماش“؟ رامین با صدای ضعیفی پاسخ داد؛ “نه … معمولیه“! مردد مانده بود که باید چه کند و چه بگوید؟ پسر با صدای بلندتر گفت: “نمی‌خورم‌اش! بده ببینم“! رامین با تردید از روی سکو بلند شد؛ مقابل پسر ایستاد؛ و دستی که ساعت‌اش را به آن بسته بود در دست پسر گذاشت. پسر در حالی که مچِ رامین را با فشار در دست خود گرفته بود، گفت: “ما زنگ اول ورزش داریم؛ امروز من و یکی از بچه پرروهای کلاس‌مون قرار یه مسابقه دو میدانی گذاشتیم تا ببینیم کی می‌تونه دور مدرسه رو در زمان کمتری بزنه. ساعت‌ات رو بده به من، زنگ بعد بیا ازم بگیر“. او آنچنان محکم و جدی بود که رامین بی اختیار ساعت‌اش را باز کرد و در اختیار او گذاشت. پسر در حالی که دور می‌شد گفت: “حالا اگه امروز منو ندیدی، فردا برات می‌آرم“!
از شنیدن این داستان، چه حس و برداشتی دارید؟ آیا به رامین زورگویی شده است؟ آیا رفتار دانش‌آموز سال بالاتر، نمونۀ قلدری در مدرسه بوده است؟
آیا زورگویی در مدارس رواج دارد؟
بله! حقیقت این است که زورگویی و قلدری، در مدارس رواج دارد. همیشه زورگویی به یک شکل ظاهر نمی‌شود. گاهی زورگویی به شکل زدوخورد و آسیب به جسم یا دارایی دانش‌آموز دیگر مشاهده می‌شود و گاهی به صورتِ استفاده از برچسب زدن، حرف‌های زشت، قهر، طرد، و مثل اینها دیده می‌شود. آیا فکر می‌کنید زورگویی و قلدری بیشتر در کدام مدارس رواج دارد؟ بیشتر پسران قلدری می‌کنند یا این مشکل در بین دختران هم رواج دارد؟ در ادامه این مقاله، بیایید پاسخ این سوالات را با هم ببینیم.
زورگویی در کدام مقطع تحصیلی بیشتر است؟
فکر می‌کنید زورگویی بیشتر در کدام مقطع تحصیلی رواج دارد؟ اگر دوست داشته باشید بدانید که مشکل زورگویی بیشتر در مقطع ابتدایی، متوسطه اول، یا متوسطه دوم رواج دارد؛ باید به شما حق بدهیم چون این سوال جالبی است. اما پاسخ این سوال به صورتی است که نمی‌توانیم با یک مرز معین و قطعی اعلام کنیم که زورگویی در دوره دبستان بیشتر است یا دوره‌های بالاتر!
می دانید که ما از کلاس اول دبستان تا سال دوازدهم یعنی سال آخرِ دورۀ دبیرستان، در مجموع 12 سال در حال تحصیل هستیم. با مراجعه به اطلاعات ارایه شده در مجلات علمی مشخص می‌شود که در طول این 12 سال، بیشترین میزان قلدری در چهار ساله دوم، یعنی از کلاس پنجم تا هشتم وجود دارد. البته در چهار ساله اول و آخر هم، قلدری و زورگویی مشاهده می‌شود، اما میزان آن کمتر است. بنابراین در پاسخ به سوال بالا، باید گفت که میزان زورگویی در دو سالِ آخرِ دوره دبستان و دو سال آغازینِ دوره اول متوسطه وجود دارد.
زورگویی در دانش آموزان پسران بیشتر است یا دختر؟
زورگویی بیشتر در دانش آموزانِ کدام جنسیت رواج دارد؟ خوب است بدانید که زورگویی به شکل‌های مختلف بروز می‌کند و معنای آن بین پسران و دختران با هم متفاوت است. برای مثال، تپ زدن و فرار کردن، در یک جنس ممکن است نوعی شوخی به شمار بیاید و در جنس دیگر نوعی آزار در نظر گرفته شود. به همین دلیل آمار قابل اعتمادی که نشان بدهد نسبت زورگویی در میان دانش آموزان پسر بیشتر است یا در میان دانش‌آموزان دختر، در اختیار ما نیست. ضمن اینکه رفتاری مانند تپ زدن و فرار کردن، اگر از سوی یک دانش آموز، بر روی دانش آموز دیگر بارها تکرار شود، ممکن است از حالتِ شوخی خارج، و معنی آزار پیدا کند.
دانش آموزان قلدر در میان پسران، زورگویی خود را به شکل زد و خورد، دعوا، و درگیری فیزیکی و جسمی نشان می‌دهند. در میان دانش آموزان دختر، زورگویی با ابزار کلامی، قهر، طرد، و مثل اینها دیده می‌شود. صدا زدن با اسامی زشت و با تمسخر در بین دختران رواج بیشتری دارد؛ و ضربه زدن، حمله فیزیکی، برداشتن و آسیب زدن به پول یا اموال دانش‌آموز دیگر در میان پسران بیشتر رایج است. ما نمی‌توانیم به آمار ارایه شده که میزان زورگویی در پسران و دختران دانش آموز را نشان می‌دهد اعتماد کنیم اما به طور کلی می‌توانیم تایید کنیم که زورگویی در مدارس، بین این دو جنس، به میزان و شکل‌های متفاوت، مشاهده می‌شود.
بهترین روش در برخورد با همکلاسی‌های قلدر چیست؟
شما به خوبی می‌دانید که تا از نزدیک در دلِ یک مسئلۀ خاص قرار نداشته باشیم و یا از همه زوایا و جنبه‌های آن اطلاع پیدا نکرده باشیم، نمی‌توانیم برای آن، راه حل ارایه دهیم و نسخه بپیچیم. حتی بهترین پزشکان متخصص هم که با جسم انسان سروکار دارند، می‌دانند که بدون معاینه و بررسی‌های دقیق از طریق گزارش آزمایشگاه و رادیولوژی، نمی‌توان برای درمان یک بیماری، دارو تجویز کرد. پس ما هم در «پردیس»، با هر اندازه تخصص، نمی‌توانیم بهترین روش برخورد با همکلاسی قلدر را در اختیار شما قرار دهیم. اما جای ناراحتی نیست! ما می‌توانیم نکات کلیدی و مهمی را با شما در میان بگذاریم که بتوانید به کمک آن نکات، برخورد موثرتری با دانش آموزان قلدری داشته باشید که به شما زور می‌گویند.
هر رفتار اجتماعی که در مدرسه یا کلاس اتفاق می افتد از 3 زاویه قابل بررسی و تحلیل است:
1.فردی که عملی را انجام می‌دهد. از این زاویه شما باید بتوانید رفتار دانش آموز قلدر را بشناسید و مدیریت کنید.
2. فردی که عمل روی او انجام می‌شود یا تحت تاثیر عملِ دیگری قرار می‌گیرد. از این زاویه شما باید بتوانید رفتار خودتان را بشناسید و مدیریت کنید.
3. محیط و شرایطی که عمل در آن رخ می‌دهد. از این زاویه شما باید بتوانید عوامل محیطی موثر بر مشاهده رفتار قلدری را بشناسید و مدیریت کنید.
زاویه یک. مدیریتِ رفتارِ دانش‌آموز قلدر
یکی از معناهای «مدیریت» این است که کاری را با فکر و نقشه و با تأمل، «برنامه‌ریزی» کنیم و سپس با همه قدرت و توانی که در اختیار داریم، «اجرا» کنیم.
اگر در مدرسه با رفتار دانش‌آموز قلدر رو به رو می‌شوید، پیشنهاد می‌دهیم که به جای فرار از آن یا شکایت به دیگران، رفتار دانش‌آموز قلدر را مدیریت کنید. این کار اصلاً سخت نیست و اگر شما به نکات زیر توجه کنید، می‌توانید از پسِ آن برآیید. برای مدیریت رفتار دیگری (یا همان دانش‌آموزِ قلدر)، باید رفتار او را به خوبی بشناسید و تحلیل کنید. چگونه می‌توانید رفتار دانش آموز قلدر را بشناسید تا با آگاهی و هوشمندانه آن را مدیریت کنید؟ برای این کار، لازم است رفتارهای او را بررسی و به صورت دقیق تحلیل کنید. اطمینان پیدا کنید که همه جنبه‌ها را دیده‌اید و به همه زوایا توجه کرده‌اید. در این صورت باید بتوانید به سوال‌های زیر پاسخ بدهید:
- آیا دانش آموز قلدر، فقط با شما رفتار زورگویانه دارد یا به دانش‌آموزان دیگر هم زور می‌گوید؟
- آیا دانش‌آموز قلدر، زورگویی را در موقعیت‌های خلوت انجام می‌دهد یا از حضور دیگران هم ترسی ندارد و با جسارت، در مقابل چشم دانش‌آموزانِ دیگر هم زورگویی می‌کند؟
- آیا دانش‌آموز قلدر، در محل‌های خاصی از محیط مدرسه (مثلا داخل کلاس و یا در محوطه خیابان مقابل مدرسه) با شما قلدری می‌کند یا هر جا که شما را ببیند، زورگویی می‌کند؟
- آیا دانش‌آموز قلدر، دنبال بهانه‌ای برای زورگویی می‌گردد، یا هر روز و هر ساعت به هر بهانه‌ای به شما آزار می‌رساند؟
- آیا در زورگویی، برخورد جسمی، آسیب بدنی، خراب کردن وسایل شخصی، گرفتن پول، یا سایر دارایی‌های شما هم وجود دارد یا به صورت کلامی و غیر فیزیکی، فقط با زبان و کلام شما را تهدید می‌کند؟
اینها سوالاتی هستند که خوب است به آنها پاسخ بدهید، زیرا پاسخ به این سوال‌ها، به شما کمک می‌کند تا به بهترین روش، رفتار دانش‌آموز قلدر را مدیریت و کنترل کنید. وقتی نحوۀ رفتار دانش‌آموز قلدر را به خوبی بشناسید، هنگام رو به رو شدن با او هول نمی‌شوید و واکنش خود را به خوبی کنترل کنید. گاهی هم ممکن است با شناخت بهتری که پیدا کرده‌اید، در موقعیت‌هایی که ممکن است به شما آزار برساند، کمتر حاضر شوید. برای مثال در پاسخ به سوال اول (آیا دانش آموز قلدر، فقط با شما رفتار زورگویانه دارد یا به دانش‌آموزان دیگر هم زور می‌گوید؟) اگر بدانید که او به همه زور می‌گوید، مدیریت دانش‌آموز قلدر برای شما آسان‌تر است چون به احتمال زیاد، رفتار او ناشی از یک کینه یا بعض شخصی نسبت به شما نیست.
با ما باشید تا دو زاویه دیگر از مدیریت رفتار دانش‌آموز قلدر را با هم مرور کنیم.
زاویه دو. مدیریت رفتار خود
وقتی از زاویه یک، به مشکل نگاه می‌کنید، فقط دانش‌آموزی را می‌بینید که در حال قلدری کردن است. در آنجا شما، تحت آزار هستید و به خاطرِ رفتارِ او آسیب می‌بینید. اما اگر کمی جامع‌تر نگاه کنید، شاید به این نتیجه برسید که رفتار شما هم در ایجاد رفتار دانش‌آموز قلدر موثر بوده است! یادمان باشد که ما می‌خواهیم مشکل زورگویی را به نحوی مدیریت کنیم تا آن را حل کنیم: پس بهتر است با خودمان تعارف نداشته باشیم. اگر اطمینان نداشته باشیم که رفتار ما در موقعیت، و با دانش‌آموز قلدر درست بوده است، نمی‌توانیم رفتار او را مدیریت کنیم.
پس علاوه بر اینکه لازم است رفتار دانش‌آموز قلدر را به خوبی بشناسید، باید رفتار خود را هم به خوبی بشناسید. به سوال‌های زیر فکر کنید و ببینید که صادقانه چه پاسخ‌هایی می‌توانید برای آنها داشته باشید:
- اگر دانش‌آموز قلدر، از میان همه دانش‌آموزان، فقط به من زورگویی می‌کند، دلیل آن چیست؟ آیا من رفتاری دارم که او را به قلدری تحریک می‌کند؟
- آیا دانش‌آموز قلدر، رفتار نادرستِ خود با من را هر روز، هر هفته، یا هر ماه تکرار می‌کند؟ چه چیزی باعث می‌شود که تعداد این رفتارها در هر زمان، کم و زیاد شود؟
- آیا دانش‌آموز قلدر از تاثیر ناراحت کننده یا آسیب رساندن رفتار خود به من آگاه است؟ برای مثال اگر گاهی به شانه من ضربه می‌زند، آیا به او تذکر داده‌ام که این کار او مرا ناراحت می‌کند یا به او گفته‌ام که شوخی کردن او با اسم و نام خانوادگی من، رفتار غلطی است که باید از آن دست بردارد؟
- آیا کسی جز خودم از رفتار دانش‌آموز قلدر با من آگاه است؟ آیا پدر، مادر، معلم، مشاور، معاون، یا مدیر مدرسه را از زورگویی او آگاه کرده‌ام؟
اینها از جمله سوالاتی هستند که ریشه آن به خودتان بر می‌گردد اما می‌توانند در شناخت دلیلِ رفتار دانش‌آموز قلدر به شما کمک کنند. اگر برای یافتنِ نحوۀ مدیریت رفتار دانش‌آموز قلدر از روی عصبانیت، انتقام، و هیجان تصمیم نگیرید، و در عوض سعی کنید با شناخت دقیق از زوایای یک مشکل تصمیم بگیرید، احتمال موثر بودن آن در حل مشکل بیشتر است. باید آینه‌ای در برابر خودمان قرار دهیم و از خودمان هم سوال کنیم که آیا سرچشمه زورگویی دیگران، رفتارهای نادرست ما نبوده است؟
زاویه سه. مدیریت محیط و سایر افرادی که می‌توانند به حل مسئله کمک کنند
تا اینجا، دو زوایه موثر در مدیریت زورگویی در مدرسه را مرور کردیم. در زاویه اول، شما به دنبال شناخت و تحلیل رفتار دانش‌آموزی بودید که نسبت به شما زورگویی داشته است. در زاویه دوم، نقش رفتار خودتان را در اینکه دانش‌آموز دیگری به شما زورگویی داشته است، بررسی کردید.
در زاویه سوم، به عوامل محیطی و تاثیر سایر افراد در مدیریت قلدری در مدرسه می‌پردازیم. به جز شناخت و تحلیلِ رفتارِ دانش آموزی که قلدری می‌کند؛ و تحلیل عملکردِ خودمان، «شناخت محیط و افراد کلیدی» می‌تواند در حل مشکل به شما کند. محیط مدرسه، مستعد رفتارهای پرخاشگری یا زورگویی است زیرا دانش‌آموز ممکن است، در دوره کودکی و اوایل نوجوانی، به دلیل نقایص تربیتی در خانواده و مدرسه، شناخت کافی از حدود و حقوق خود و دیگران نداشته باشد. اگر دانش‌آموزی به شناخت و فهمِ کافی درباره حقوق دیگران نرسیده باشد و یا با خودخواهی خواسته باشد به دارایی و حقوقِ دیگران دست‌درازی کند، محیط و کسانی که در آن مسئولیت دارند، باید رفتار او را کنترل کنند. اگر در محیطِ مدرسه این کنترل صورت نگیرد یا ضعیف باشد، رفتار قلدری از سوی برخی دانش‌آموزان رواج خواهد یافت.
قوانین و مقررات جدی در محیط مدرسه که توسط مدیر، معاون، مشاور، و معلم اجرا می‌شود، پشتیبانِ شما هستند تا موفق به مدیریت رفتارِ همکلاسی یا هم‌مدرسه‌ایِ قلدرتان شوید. از این زاویه، باید بتوانید به سوالات زیر پاسخ بدهید:
- آیا عوامل مدیریتی و آموزشی مدرسه از رفتار دانش‌آموز قلدر آگاه هستند؛ آیا آنها مراقبت لازم از سلامتی و امنیت دانش‌آموزان را دارند و به آن حساسیت نشان می‌دهند؟
- اگر مدیر و معلم، از رفتارهای دانش‌آموزان قلدر آگاهی ندارند، آیا من وظیفه دارم که آنها را آگاه کنم؛ اگر وظیفه من آگاه کردن آنان است، به چه ترتیب بهتر است این کار را انجام دهم؟
- بر اساس تجربۀ مستقیم خودم یا شنیده‌ها از بقیۀ دانش‌آموزان، آگاه کردن مسئولان مدرسه، چه نتیجه‌ای دارد؟ پیش بینی می‌کنم با آگاه کردن مسئولانِ مدرسه، مشکل حل، یا پیچیده‌تر شود؟
- آیا اگر مشکل توسط پدر و مادر من، به مسئولانِ مدرسه گفته شود، به راه حل بهتری منجر نمی‌شود؟
پاسخ به این سوالات، در مدیریت شما برای حل مشکل، اهمیت زیادی دارند. بهتر است بعد از اینکه به دو زاویۀ قبلی برای مدیریت رفتار دانش‌آموز قلدر، فکر کردید و همه ابعاد آن را سنجیدید و به این نتیجه رسیدید که بهترین راه اطلاع دادن به عوامل موثر در مدرسه است، در این باره تصمیم بگیرید که آیا بهتر است مستقیم با مدیر، معاون، مشاور، و معلم صحبت کنید یا اول پدر و مادر خود را مطلع کنید. به هر حال برای مدیریتِ موثرتر رفتارِ دانش‌آموز قلدر، آگاه کردن مسئولانِ مدرسه لازم است زیرا آنها تجربه‌های بیشتری در این زمینه دارند و واکنش آنها بر حسب دانش و تجربه آنان، و به دور از احساسات و هیجان، به حل مسئله کمک خواهد کرد. علاوه بر این آگاه شدن آنان از آنچه در مدرسه می‌گذرد، ممکن است به پیشگیری از بُروز موارد جدید قلدری در آینده شود.
نتیجه‌گیری:
بدون مقدمه بیایید با هم موضوع را مرور کنیم:
- زورگویی در مدارس از سوی دانش‌آموزان قلدر، یک مشکل رایج، اما غیرطبیعی است.
- نباید اجازه دهید این مشکل باعث ناراحتی شما و دلسردی از درس و مدرسه شود: باید هر چه زودتر آن را مدیریت کنید.
- برای مدیریت رفتار نادرست دانش آموز قلدر، 3 زاویۀ مسئله را خوب و به دقت بررسی کنید و تا حد ممکن خودتان در حل آن نقش اصلی را بازی کنید. مدیریت زورگویی، شما را در برخورد با مسایل اجتماعی قوی می‌کند و احتمال اینکه در آینده با اعتماد به نفس و مستقل، برای حل چنین مشکلاتی، منطقی‌ترین تصمیم را بگیرید، افزایش می‌دهد.
- پدر و مادر، و مسئولان مدرسه، مشاوران امین شما در طول دوران تحصیل هستند. به بهترین روشی که می‌دانید آنان را آگاه؛ از آنها مشورت؛ و در صورت لزوم، کمک بگیرید.
در هر حال هر انسانی در هر سن به مشاور امین و توانمند نیاز دارد. به اطراف خود خوب و دقیق نگاه کنید و برای حل هر مشکل، بهترین مشاور را انتخاب کنید.
منبع:
https://en.wikipedia.org/wiki/School_bullying
برای اطلاعات بیشتر مراجعه کنید به:
برای مشاهده کامل درس، لطفا وارد حساب کاربری خود شوید
این اثر مشمول قانون حق مالکیت معنوی و استفاده از محتوای آن بدون اجازه پردیس توسعه انسانی غیرقانونی است.
تولید کننده محتوی:
پردیس توسعه انسانی
جدید‌ترین های پردیس
عادت‌هایت را اینگونه بشناس
روی پای خودت به هر چی می‌خوای برس
این داستان: توسعه منابع انسانی به روش مربی پرورش اندام
51 شاخص، تعریف، مصداق، و سوالِ مصاحبه استخدامی
چگونه می‌توانیم از علم آینده‌پژوهی، برای ساختن آینده خود استفاده کنیم؟
عادت‌هایت را اینگونه بشناس
روی پای خودت به هر چی می‌خوای برس
این داستان: توسعه منابع انسانی به روش مربی پرورش اندام
51 شاخص، تعریف، مصداق، و سوالِ مصاحبه استخدامی
پردیس در شبکه اجتماعی
© ۱۴۰۰-۱۴۰۱ تمام حقوق این سایت به گروه پردیس توسعه انسانی به راهبری دکتر محمدرضا آهنچیان تعلق دارد.
باز نشر مطالب و دوره های رایگان پردیس توسعه انسانی با ذکر منبع و درج لینک سایت پردیس، مجاز است.
Translate »
4 دیدگاه
سلام
بسیار عالی بود. ممنون از مطالب خوب شما
سلام
ممنون که همراه پردیس هستید. پیام‌های خوب شما، انگیزه و انرژی مارو دوچندان خواهد کرد.
عالی و درجه یک، بسیار کاربردی بود …خسته نباشید.
سپاس از توجه و دقت شما و همچنین نظرات ارزشمندتان