مدیریت تنهایی - راز و رمز شاد بودن

تنهایی … تنهایی … و باز تنهایی

شاید معروف­ ترین شعری که از تنهایی شنیدیم و در چنین مواقعی به یادمون می­آد این مطلع غزل زیبای حافظ باشه که ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی! «تنهایی»، موضوع جدیدی برای بشر نیست. شاید از اولین نقطه­ تاریخی که بشه از احوال بشر خبر گرفت، می­شه به تنهایی، این همراه همیشگی انسان رسید. می­شه مثل عارف­ ها گفت که تنهایی همیشه با انسان هست چون زاده شدن، مصادف با جدا شدن از خانه و محل امن و آرام انسان بوده؛ با به دنیا اومدن از اصل خودش بریده شده و این بریده شدن به او احساس تنهایی می­ده. همون که مولانای ما می­گه: بشنو از نی چون حکایت می­کند؛ از جدایی ­ها شکایت می­ کند- کز نِیِستان تا مرا بُبریده اند؛ از نَفیرم مرد و زن نالیده ­اند.

پس فرض رو بر این می­ ذاریم که تنهایی بخش جدایی ­ناپذیر از ماست و با این فرض می­ پرسیم که آیا می­ تونیم تنهایی رو مدیریت کنیم؟ تنهایی ما رو اذیت می­کنه و حال ما رو به نحوی تغییر می­ده که از انجام امور زندگی عادی­مون هم باز می­ مونیم؛ چه شکلی می­شه از دست اون خلاص شد؟ برای پیدا کردن سرنخ ­های پاسخ به این سوال­ ها در ادامه مقاله با ما باشین.

تنهایی چیست؟

همه ما از کودکی با معنای تنهایی در عمل و در جریان زندگی آشنا بوده ­ایم؛ بنابراین با اصطلاح غریب و تازه­ای رو به رو نیستیم اما شاید نیاز باشد تا این واژه آشنا اما پیچیده را با هم از نو ببینیم و تعریف کنیم. یک وصف رایج برای تنهایی این است: “احساسِ نیازِ برآورده نشده انسان به رابطه اجتماعی”. به عبارت ساده ­تر احساس تنهایی وقتی به ما دست می­ دهد که به گرفتن پیوند و رابطه اجتماعی نیاز داریم اما این پاداش را از سوی دیگران دریافت نمی ­کنیم.

تفاوت تنهایی و تنها بودن. نکته مهمی که همیشه بی درنگ پس از تعریف تنهایی (Loneliness) مطرح می ­شود این است که تنهایی عبارت از تنها بودن (Being alone) نیست. ما ممکن است تنها باشیم اما احساس تنهایی نکنیم؛ بدون پیوندهای اجتماعی زیاد با دیگران شاد باشیم؛ و تنها بودن را به عنوان یک انتخاب، با وجود اینکه در میان دیگران هستیم، امتیازی برای خود بدانیم. به عبارت دیگر تفاوت این دو در وجه هیجانی یا عاطفی آن است: «تنها بودن» نشان از وضعیت ما در یک زمان معین، در حالی که «تنهایی»، نشان از یک احساس دارد. مثل هر انسان سالم دیگری، ممکن است وقتی با خودمان تنها هستیم احساس شادی و سرخوشی به صورت طبیعی داشته باشیم اما حتی وقتی در میان گروهی از مردم هستیم، احساس تنهایی کنیم.

همین جا خوب است به تفاوت تنها بودن با «انزوا» و «خلوت» هم نگاهی بیندازیم. به نظر شما اینها با هم متفاوت ­اند؟

تفاوت تنها بودن با انزوا. وقتی ما تنها بودن را انتخاب می­ کنیم، این بدان معنی نیست که می ­خواهیم منزوی باشیم. می­ توانیم در میان جمع بودن را به دلیل­های مختلف از دست ندهیم؛ برای مثال شاید یک دلیل این باشد که در میان جمع بودن به ما احساس امنیت می­دهد. تصور کنید که یک روز پاییزی، ساعت 5 عصر، پس از یک سفر طولانی، وارد شهر خود شده ­اید. می ­بینید در خیابان­ هایی که هر روز انبوه انسان­ ها را در خود جا داده بود، «پرنده هم پر نمی­زند»! همه کوچه­ ها و خیابان ­ها همین­طور است؛ خاموش و بی رفت و آمد- سکوت سنگینی همه جا را فراگرفته است. در این صورت اولین چیزی که به آن فکر می ­کنید، امنیت است یا تنهایی؟ حتی آدم ­هایی که تنها بودن را دوست دارند، انزوا و دور بودن از بقیه انسان­ ها را دوست ندارند. انزوا یا ایزوله بودن (Isolation) به معنی پرهیز از تماس­های اجتماعی و نداشتن چنین ارتباط ­هایی است در حالی که فرد تنها، در میان دیگران حاضر می­ شود و به کمک آنها نیازهای زندگی خود را به خوبی تامین می ­کند.

تفاوت تنها بودن با خلوت. برای «خلوت» در انگلیسی، دو واژه استفاده می­شود که هر دوی آن ها در فارسی معنی خلوت می­ دهند. Solitude به معنی خلوت یا انتخابِ تنها بودن است و Privacy وقتی است که شما دوست دارید جایی باشید که هیچ کس شما را نبیند یا اطلاع نداشته باشد که در چه حالی هستید. این واژه معنی «حریم شخصی» و «خصوصی بودن» هم می­ دهد. خلوت کردن به این معنی، معادل تنها بودن نیست. انسان­ های زیادی هستند که تنها بودن را دوست ندارند و آن را انتخاب نمی­ کنند اما گاهی دوست دارند، در میان جمع نباشند و در حریم شخصی خود بدون حضور و مداخله دیگران قرار داشته باشند.