شایستگی در مدیریت: مدل‌های شایستگی (بخش دوم)

کاربردهای شایستگی

با جمع بندی تعریف شایستگی در بخش اول این درس، این سوال مطرح می‌شود که دلیل محبوبیت بالای «شایستگی» در ادبیات مدیریت منابع انسانی چیست؟ یکی از شرکت‌های مشاوره بین المللی در حوزه منابع انسانی و توسعه رهبری، پاسخ این سوال را با بر شمردن کاربردهای زیر برای شایستگی، ارایه می‌‌دهد:

    1.تصاحب استعدادها:

تحقیقات بیانگر آن است، شرکت‌هایی که از شایستگی‌ها استفاده می‌کنند به احتمال زیاد فرآیندهای کارمندیابی خود را در هنگام پر کردن سمت‌های کلیدی، سریع‌تر و موثرتر طی می‌کنند. به ویژه زمانی که شایستگی‌های حیاتی کسب ‌وکار و شغل فرد در مصاحبه‌های شایستگی-محور مورد ارزیابی‌ قرار می‌گیرند؛ دو نتیجه مهم رخ می‌دهد: 1) استعدادهای وارد شده به سازمان برای برآوردن نیازهای کسب ‌وکار بهتر و موثرتر آماده می‌شوند؛ و 2) زمان انطباق فرد با شغل و سازمان کاهش می‌یابد.

  2. یادگیری و توسعه:

شایستگی‌ها، چارچوبی فراهم می‌آورند که افراد می‌توانند بر اساس آن برنامه‌های توسعه ایجاد کنند و مدیران می‌توانند به کارکنان خود بازخورد ارائه دهند. در سطح سازمانی، زمانی که رفتارها و مهارت‌های خاص به وضوح شناسایی و به اشتراک گذاشته شود، توسعه می‌تواند به طور مؤثرتری برنامه‌ریزی و اجرا شود.

 3. مدیریت جانشین پروری:

شایستگی‌ها، استانداردهایی ارایه می‌دهند که می‌توان به‌واسطه آن‌ها افراد را در سراسر سازمان ارزیابی کرد و با خروجی‌ای که از ارزیابی به‌دست می‌آید، می‌توان شکاف‌ استعداد را قبل از اینکه کمبود‌ها در سازمان خود را نشان دهد و تأثیر منفی بر نتایج کسب‌ و کار بگذارد، مشخص کرد.

  4. مدیریت عملکرد:

با به‌کارگیری شایستگی‌ها، مدیران و کارکنان، زبان مشترکی دربارۀ چگونگیِ بیانِ برنامه‌های عملکردی به‌دست می‌آورند. بدون وجود شایستگی‌ها، راهنمایی‌های رفتاری مغفول می‌ماند و تمایل برای ارایه برنامه‌های عملکردی‌ای که به‌شدت بر نتایج/اهداف تکیه می‌کنند، افزایش می‌یابد. به بیان دیگر، شایستگی‌ها به توسعه برنامه‌های عملکردی کمک می‌کنند تا منابع انسانی، رفتارهای خاصی که برای دستیابی به نتایج باید از خود نشان دهند را درک کنند. به علاوه، چارچوب شایستگی در ارزیابی همکاران و ارایه بازخورد در طول چرخه عملکرد، مفید است.

  5.برنامه‌ریزی شغلی:

با شناسایی و انتقال شایستگی‌های حیاتی مرتبط با موفقیت در سطح شغلی، سازمان‌ها می‌توانند سیستم‌های برنامه‌ریزی شغلی استراتژیک‌تری ایجاد کنند. با کمک شایستگی‌ها، مدیران می‌توانند به کارکنان خود کمک کنند تا برای توسعه متمرکز بر آینده مسیرهای شغلی را شناسایی کنند که برای حرکت بعدی در مسیر شغلی، آن‌ها را بهتر آماده می‌کند

  6. فرهنگ:

شایستگی‌ها به ملموس ساختن ارزش‌های سازمان کمک می‌کنند. به‌عنوان مثال، یک سازمان ممکن است تمایل به ایجاد فرهنگ نوآوری داشته باشد. با این حال، نوآوری به‌عنوان یک ارزش تا حدودی مبهم است مگر اینکه بتوانید رفتارها یا مهارت‌های ضروری برای نوآوری را شناسایی کنید. مدیران باید رفتارهای متناسب با فرهنگ مورد نظر را تقویت کنند و افرادی را در سازمان استخدام کنند که دارای مهارت‌ها و انگیزه‌های متناسب با فرهنگ باشند.

الگوها و مدل‌های شایستگی

مدل‌های شایستگی مشخص می‌کنند که عملکرد موفق در سازمان برای هر شغلِ منحصربه‌فرد، باید چگونه باشد. به بیان دیگر، مدل شایستگی، مهارت‌ها، دانش و الزامات رفتاری خاصی را تعیین می‌کند که فرد را قادر می‌سازد تا کار خود را با موفقیت انجام دهد. به علاوه، طراحی مدل‌های شایستگی به همراستایی شایستگی‌ها با استراتژی‌های سازمان، تعریف دانش، مهارت‌ها و توانایی‌های لازم در یک شغل، جذب و استخدام کارآمدتر داوطلبان استخدام، شناسایی نقاط قوت و ضعف و شناسایی نیازهای آموزشی کارکنان، کمک شایان توجهی کرده است و این امر باعث شده است که خیل عظیمی از شرکت‌های تراز اول دنیا، پس از تعریف و مدل سازی شایستگی‌های خود، عملکرد سازمانی بالاتری را تجربه کنند؛ به‌طوری که از بین 500 مدیر ارشدی که در نظرسنجی انجمن مدیریت منابع انسانی امریکا (SHRM) شرکت کرده‌اند، 93 درصد اعتقاد داشتند وجود مدل شایستگی در موفقیت عملکرد سازمان‌شان نقش ویژه‌ای داشته ‌است. براي اين كه يك سازمان، رويكرد مبتني بر شايستگي را نسبت به منابع انساني اجرا كند، بايد شايستگی‌ها تعيين شوند و مدلي توسعه پيدا كند كه اين شايستگی‌ها را توصيف كند. به‌طور متوسط شركت‌های امریکایی، هر سال 100 ميليون دلار بر روي توسعه، اجرا و اصلاح مدل‌هاي شايستگي هزینه مي‌كنند. در تحقيقي كه بر روی 292 عضو گروه الگوبرداري منابع انساني انجام شد، مشخص گردید كه:

 الف) 75 درصد سازمان‌ها در گزينش، ارتقا، آموزش و بالندگي نیروی‌های انسانی، از شايستگی‌ها استفاده مي‌كردند.

 ب) 65 درصد سازمان‌ها در مديريت عملكرد از شايستگی‌ها استفاده می‌كردند.

پ) بسياري از سازمان‌ها در برنامه‌ريزي موفقيت و كار-راهه شغلي از شايستگی‌ها استفاده می‌كردند.