روش تحقیق پیمایشی (Survey research)

انواع پیمایش

درباره اینکه آنچه معرفی خواهد شد نوعی روش «تحقیق پیمایشی» است، کمی پیچیدگی وجود دارد، اما دست کم از این بابت اطمینان وجود دارد که در تحقیق پیمایشی، به ابزاری نیاز داریم که بتواند اطلاعات مورد نیاز از وضعیت موجود را با دقت کافی در اختیارِ محقق قرار دهد؛ و از این رو، می‌توان آنها را نوعی «پیمایش» دانست. به عبارت دیگر در این باره که چگونه می‌توانید تحقیق پیمایشیِ خود را انجام دهید، چندین راه وجود دارد که در اینجا به‌عنوان انواع «پیمایش»، معرفی می‌شوند.

1 _ پرسشنامه

بسیاری از شما با پرسشنامه، آشنا هستید. پرسشنامه «ابزاری است برای جمع‌آوری اطلاعات آماری در مورد ویژگی‌ها و نگرش‌های یک جمعیت از طریق طرح سؤالات استاندارد». استفاده از پرسشنامه که اغلب برای تحقیقات توصیفی مفید هستند، پوشش گسترده‌ای از جمعیت را در اختیار محقق قرار می‌دهد تا او بتواند داده‌های کافی درباره ویژگی‌ها، نگرش‌ها، و اعمال افراد را جمع‌آوری کند. به طور کلی، هدف از تهیه و توزیع پرسشنامه، به دست آوردن اطلاعات مناسب برای تجزیه و تحلیل آماری با هدف پاسخگویی به سوال یا سوال‌های تحقیق است. رایج‌ترین ابزار جمع‌آوری داده در تحقیق پیمایشی، پرسشنامه است. جزییات بیشتری از پرسشنامه را در درس‌های بعدی «پردیس توسعه انسانی» ارایه خواهیم داد.

2 _ پیمایش تلفنی

در حالی که پیمایش‌های تلفنی در گذشته، به‌ویژه برای اندازه‌گیری رفتار یا باورهای کلی، رایج و محبوب بوده است، میزانِ آن از دهه 1990 کاهش یافته است. پیمایش‌های تلفنی معمولاً با استفاده از سیستمِ شماره‌گیری تصادفی و نرم‌افزاری انجام می‌شود که محقق از پیش مجوز لازم برای استفاده از آن را دریافت کرده باشد. این روش زمانی مفید است که بخواهید جمعیت زیادی را بررسی کنید، اما منابع لازم برای انجام پیمایش‌های تحقیقاتی چهره به چهره را ندارید، یا می‌خواهید سؤالات چند گزینه‌ای و باز، بپرسید.

از جمله نقاط ضعفِ پیمایش تلفنی این است که می‌تواند بسته به میزان پاسخ‌دهی، زمان زیادی طول بکشد، و این باعث شود مجبور شوید برای دریافت اطلاعات مورد نیاز تماس‌های سرد زیادی انجام دهید. همچنین این خطر وجود دارد که پاسخ دهندگان کاملاً صادق نباشند؛ زیرا اغلب می‌خواهند به سرعت به سؤالات پاسخ دهند تا تماس با آنها قطع شود.

3 _ مصاحبه‌ حضوری

پیش از آنکه فناوری، امکان انجام تحقیقات با استفاده از پیمایشِ آن‌لاین را فراهم کند، مراجعه حضوری، تلفن، و پست، محبوب‌ترین پیمایش‌ها بودند. با این حال، مصاحبه‌های حضوری ارزش خود را داشت اما به دلیل هزینه‌های گزاف، کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفت. مصاحبه حضوری نیاز به محققان آموزش دیده دارد که بتوانند پاسخ‌های مبهم یا دوپهلو را برطرف کنند و به داده عینی دست پیدا کنند.

4 _ گروه‌های کانونی

از گروه‌های کانونی در پیمایش به‌عنوان یک روش کیفی جداگانه هم استفاده می‌شود. گروه کانونی، بیشتر برای پیش‌آزمایش و طراحی پیمایش استفاده می‌شوند، اما علاوه بر این گروه کانونی، ابزاری عالی برای تولید نظرات و داده‌ها از طیف متنوعی از افراد است. ایراد اصلی این نوع پیمایش، گران بودنِ آن و دشوار بودن تجزیه و تحلیل صحیح داده‌های به دست آمده از گروه کانونی است. در درس‌های بعدی «پردیس توسعه انسانی» درباره گروه کانونی اطلاعات بیشتری دریافت خواهید کرد.

5 _ پیمایش آن‌لاین

پیمایش آن‌لاین به دلیل مقرون به صرفه بودن، تبدیل به یکی از محبوب‌ترین روش های پیمایش شده است که محققان را قادر می سازد تا به سرعت و دقت، داده‌های جمعیت زیادی را جمع‌آوری کنند. پیمایش آن‌لاین که می‌تواند توسط هر کسی برای هر هدف تحقیقاتی استفاده شود به محقق این امکان را می‌دهد که: انواع مختلف سوال را بپرسد؛ داده‌ها را فوراً جمع آوری؛ و تجزیه و تحلیل کند. با این حال، باید از خطرات بالقوۀ استفاده از پیمایش آن‌لاین آگاه باشید که احتمال دارد همه کسانی که به این فناوری دسترسی ندارند یا نمی‌دانند چگونه از آن استفاده کنند را از نمونه شما حذف کند. برای مثال استفاده از فناوری‌های نوین برای سالمندان جامعه و یا دسترسی بدان برای افراد کم-درآمد دشوار است. یادتان باشد که وقتی نوبت به پیمایش می‌رسد، هر صدایی اهمیت دارد.

6 _ پیمایش از طریق «پنل»

پنل (Panel) در زبان انگلیسی یعنی گروهِ برگزیدۀ کوچکی از افراد برای مشاوره دادن، تصمیم‌گیری، یا گفتگوهای عمومی درباره یک نظر یا عقیده. در پیمایش به روش پنل، افرادی توسط محقق انتخاب می‌شوند که به‌طور خاص از پیش برای پاسخ به پیمایش شناسایی شده‌اند. معمولاً پنل با دقت انتخاب می‌شود تا نمونه‌ای از جمعیت هدف را نشان دهد. پیمایش از طریق پنل، به شما امکان دسترسیِ آسان به پاسخ دهندگان مورد نظر را می‌دهد اما باید مراقبِ نقطه ضعف این نوع پیمایش باشید که در بسیاری دیگر از انواع پیمایش هم وجود دارد. باید مراقب باشید که در مرحله شناساییِ اعضا، پنل، معرفِ جامعه باشد و اعضا، در مرحله اجرا، برای پایان یافتنِ جلسه، عجله نداشته باشند.