
چگونه میتوانیم از علم آیندهپژوهی، برای ساختن آینده خود استفاده کنیم؟
یکی از روشهای شناخته شده تحقیق در علوم تجربی و برخی از شاخههای علوم اجتماعی، روش تحقیق آزمایشی است. استفاده از این روش به دلیل محدودیتها در اعتبار بیرونی، هزینهبر بودن، و نیاز به صرف زمان نسبتاً طولانی، کمتر توسط دانشجویان دوره کارشناسی مورد توجه و استفاده قرار میگیرد. این امر از ارزش و اهمیت این روش تحقیق، در رشتههای دانشگاهی، نمیکاهد.
همانطور که در مقالههای قبلیِ پردیسکده دانشجویان، مشاهده کردید، «پردیس توسعه انسانی» در مجموعه درسهای خود، روشهای پرکاربردِ تحقیق کمّی و کیفی را از زاویهای جدید و با رویکرد کاربردی معرفی میکند. در صورت تمایل میتوانید به صورت رایگان، با جستجوی واژه تحقیق در سایت پردیس، به تعداد بیشتری از درسهای روش تحقیق دست پیدا کنید. در اینجا، روش تحقیق آزمایشی به زبان ساده و کاربردی ارایه شده است.
تحقیق آزمایشی (Experimental research) یکی از روشهای مهم مطالعات دانشگاهی است که در زمینههای علوم تجربی در رشتههایی همچون زیست شناسی، شیمی، فیزیک و در زمینههای علوم اجتماعی در رشتههایی مانند روانشناسی و علوم تربیتی کاربرد دارد. با استفاده از این روش قادر خواهید بود تا فرضیههای خود را در یک محیط کنترلشده بررسی و مبنایی برای نتیجهگیری و تصمیمگیری آگاهانه بر اساس شواهد آزمایشی فراهم کنید. چند دلیل روشن درباره اهمیت تحقیقات آزمایشی را با هم مرور میکنیم:
بهطور کلی، توانایی طرح و اجرای تحقیقات آزمایشی به شما در توسعه مهارتهای تفکر انتقادی، مهارتِ تحقیق، و درک عمیقتر اصول علمی کمک میکند. اینها لازمه موفقیت تحصیلی و شغلی شما در آینده است.
تحقیقات آزمایشی را میتوان به چند نوع طبقهبندی کرد که این طبقهبندی به عوامل مختلفی مانند طرح تحقیق، متغیرهای مستقل و وابسته و تعداد گروههای مشارکت کننده بستگی دارد. در اینجا برخی از رایجترین انواع تحقیقات آزمایشی را معرفی میکنیم:
خوب است بدانید که هر یک از تحقیقات آزمایشی، لزوماً منحصر به فرد، طراحی و اجرا نمیشوند: گاهی ممکن است از ترکیبی از این طرحها، برای پاسخ به سؤالات تحقیق استفاده شود.
همانطور که میدانید از طرح تحقیق آزمایشی برای آزمون روابط علت و معلولی بین دو یا چند متغیر استفاده میشود. این نوع تحقیقات، شامل دستکاری در یک متغیر (متغیر مستقل) بهمنظور مشاهده اثرِ آن بر متغیر دیگر (متغیر وابسته) است. در این بررسی، سایر عوامل بالقوه که ممکن است بر نتیجه تأثیر بگذارند، باید کنترل شوند. برای تهیه یک طرح تحقیق آزمایشی، مراحل زیر را طی کنید:
تحقیقات آزمایشی، بهرغم پیچیدگی و مشکلات اجرا، دارای امتیازاتی است که برخی از آنها عبارتند از:
بهطور کلی، تحقیقات آزمایشی ابزار قدرتمندی برای بررسی روابط علت و معلولی بین متغیرها و پیشرفت دانش علمی در زمینههای مختلف فراهم میکند. با توجه به هزینه و زمان بر بودن طرحهای تحقیق آزمایشی، اگر مزیتهای این روش، برای شما از اهمیت بالایی برخوردار است، اولویت انتخاب شما، تحقیق آزمایشی خواهد بود.
اگرچه تحقیقات آزمایشی دارای امتیازات متعددی است، که در بالا آنها را برشمردیم، دارای محدودیتهایی نیز هست که آنها را با یکدیگر مرور میکنیم.
بهطور کلی، تحقیقات آزمایشی ابزار قدرتمندی برای بررسی روابط علی بین متغیرها است. با این حال، شما باید از محدودیتهای احتمالی این طرح تحقیق آگاه باشید و بر اساس این آگاهی، دست به انتخابِ روش تحقیق بزنید.
بهعنوان دانشجو-محقق نکات مهمی هستند که در طرح تحقیق آزمایشی باید مورد توجه قرار دهید. طرح یک تحقیق آزمایشی نیاز به برنامهریزی دقیق و توجه به جزئیات دارد. در اینجا برخی از پیش نیازهایی که شما باید قبل از طرح یک تحقیق آزمایشی در نظر بگیرید، آورده شده است.
در این درس، با مفاهیم کلیدی درباره روش تحقیق آزمایشی آشنا شدید. با پیروی از این مراحل، اطمینان حاصل کنید که میتوانید یک طرح تحقیقاتی آزمایشی دقیق و معتبر را طراحی و اجرا کنید. این تحقیقات، پیچیده و نیازمند زمان، بودجه و تخصص کافی است. اگر گمان میکنید در دسترسی به آنها مشکلاتی وجود دارد، وارد این روش نشوید.