خود-رهبری؛ غلبه بر چالش‌های زندگی

مرور مفاهیم کلیدی

هرچند سیاست «پردیس توسعه انسانی»، ورود به مباحث نظری یا تئوریک نیست، اما در درس‌های پایه و اصلی که شاید در آینده اطلاعات زیادی بر آنها بنا گذاشته شود، لازم است برخی مفاهیم کلیدی به اختصار مرور شود. در این درس، لازم است سه مفهوم «خود-مدیریتی»، «خود-کارآمدی»، و «خود-راهبری» مرور و رابطه آن با خود-رهبری مشخص شود.

رابطه خود-رهبری و خود-مدیریتی. تفاوت خود-رهبری و خود-مدیریتی (Self-managing) در «انگیزش» است. خود-مدیریتی مبتنی بر تنظیم رفتارهای پایۀ افراد مبتنی بر «انگیزه‌های بیرونی» است، اما خود-رهبری فرایند شناسایی و راهبردهای «خود-تأثیرگذاری» است که فرد می‌داند باید چه کاری انجام شود؛ چرا؛ و چگونه باید انجام شود؟ در اینجا برای انجام کار، نوعی خود-انگیختگی مبتنی بر شناخت، ایجاد می‌شود. خود-رهبری شامل انگیزه درونی است و در راه رشد و توسعه فردی به ما کمک می‌کند.

رابطه خود-رهبـری و خود-کــارآمدی. تفاوت خود-رهبـری و خود-کــارآمدی، کاملاً روشن است: خودکــارآمدی (Self-efficacy) توانایی افراد در سازماندهی وظایف و انجام آنها برای هدف معینی است. فرد با خودکارآمدی احساس می‌کند که قادر است وظایف خود را با بهترین نتایج انجام دهد. خود-کارآمدی در انگیزش و اقدام ما نقش کلیدی دارد در حالیکه با کمک خود-رهبری رفتارهايمان را تحت هدايت و كنترل در می‌آوریم. نکته قابل توجه اینکه، با آموختن خود-رهبري، خود-کارآمدي نیز افزایش می‌یابد. این بدان معنا است که اگر بتوانیم در خود-رهبری توانمند باشیم در خود-کارآمدی نیز قدرتمند خواهیم شد.

رابطه خود-رهبری با خود راهبری. درکِ تفاوت خود-رهبری و خود-راهبری (Self-directing) نیازمند دقت بیشتری است. خود-راهبری، فرایندی است که به موجب آن افراد از پس وظیفه نظارت و تنظیم استراتژی‌­های رفتاری خود بر می‌آیند. خود-راهبری شامل خود-انگیختگی، کوشش، خود-باوری و رفتار هدف-محور در کارهایی است که آنها را ترجیح داده و انتخاب کرده‌اید. اما خود-رهبری در همه کارها، حتی کارهایی که آنها جزو ترجیحات شما، و در نتیجه انتخاب‌تان نیستند، انگیزه‌ شما را به خوبی حفظ می‌کند. با خود-رهبری می‌توانید بر قدرت خواست‌ها و هدف‌های خود بیفزایید و در برخورد با محیط پیچیده و چالشی به شکل اثربخش‌تری اقدام کنید. ادامه زندگی با خود-رهبری آسان‌تر است زیرا به کمک آن می‌توانید نیروها و اراده و اختیار خود را در مسایل دشوار و ناخوشایند زندگی نیز به سمت کامیابی هدایت کنید.