تولید «دانشِ سازمانی» به کمک «اقدام‌پژوهی»

دانش سازمانی چیست؟

تعریف دانش سازمانی دشوار نیست. دانش سازمانی عبارت است از دانستن چگونه انجام دادن وظایف! این امر نیازمند توصیف، تبیین و ارزش‌گذاری پدیده­ ها و ابزارهایی است که برای کار ضرورت دارند. دانش، منجر به کارایی بالاتر می ­شود؛ فرایند تصمیم‌گیری را شفاف‌­تر می‌سازد؛ قابلیت بازسازی تصمیم را افزایش می­ دهد؛ از کارهای تکراری جلوگیری می­ کند؛ و از تجربه­ های پیشین برای تصمیم­ گیری­ های جدید و پیشرفت‌های بعدی، بهره می ­گیرد.

حتی مهارت نیز، نیازمند دانش است که گاهی چون از طریق فعالیت­ های روزمره سازماندهی و دریافت می ­شود، مورد توجه قرار نمی­ گیرد. دانش که در نتیجه تعامل اطلاعات با ذهن انسانی پدید می ­آید به داده ­های پراکنده و دانستنی ­های روزمره، معنا و مقصود می‌بخشد. ما این داده ­ها را به طور معمول در جریان عادی زندگی سازمانی خود به دست می ­آوریم، اما چندان تضمینی نیست که بتوانیم آن‌ها را تبدیل به دانش کنیم.

یک راه آزمایش شده و مورد تایید برای کمک به نیروهای انسانی در فرایندِ تولیدِ دانش سازمانی، درگیر کردن دیگران در مسئله، و جمع‌آوری همه تجربیات و اطلاعات موجود در حافظه سازمانی است. مهم این است که نیروی انسانی بداند با خلق دانش سازمانی، خودش بیش از دیگران، از امکان دانش‌افزایی و در نتیجه رشد حرفه‌ای برخوردار می ­شود.

منابع دانش سازمانی کدامند و چگونه تولید می‌شوند؟

در دنیایی که زندگی می‌کنیم، این حقیقت روز به روز آشکارتر شده است که بدون داشتن دانش و مهارت، انجام وظیفه­ های شغلی یا ممکن نیست و یا با چنان ضعف و کاستی رو به رو می‌شود که هزینه‌های آن بیشتر از فایده‌های آن خواهد بود. خواه در بخش خصوصی شاغل باشید؛ خواه در بخش دولتی، همه ما نیاز به دانش در انجام وظایف سازمانی را درک می‌کنیم. دو راه برای به دست آوردن دانش وجود ندارد:

منبع بیرونی: برای سازمان‌های اثربخش، شناسایی منبع دانش، امکان دسترسی، و نحوه استفاده از آن اهمیت دارد. منابع دانش سازمانی متعدد هستند: انتخاب و استفاده از آنها بستگی به هدف و استراتژی سازمان دارد. از جمله منابع بیرونی سازمان عبارتند از: استانداردهای شغلی بین المللی، استانداردهای شغلی ملی، مقالات منتشر شده در مجلات معتبر علمی، وبینارها و کنفرانس‌ها در موضوعات مرتبط با مسایل سازمان، مشتریان، ذی‌نفعان، و گروه‌های بیرون از سازمان.

منبع درونی: منابع زیادی در دل سازمان وجود دارند که دارای ذخایر ارزشمندی از دانش و اطلاعات هستند. از جمله این ذخایر دانشی می‌توان سرمایه ذهنی، دانش تجربی به‌دست آمده و ذخیره شده در بانک‌های اطلاعات، گفتگوی بین اعضا در مسایل جدی مرتبط با شغل، مذاکرات به‌عمل آمده در جلسات و صورت جلسات، شکایت‌ها و پیشنهادهای مشتریان و کارکنان، اسناد به‌جا مانده از گذشته در بایگانی سازمان را نام برد.

ترکیب بهینه منابع بیرونی و درونی، توسط هر سازمان مشخص می‌شود و نحوه و میزان استناد به منابع برای حل و فصل مسایل سازمان، یا تصمیم‌گیری‌های راهبردی، از یک فرمول معین تابعیت نمی‌کند.